Page Text
________________
૩૪૮ ]
શ્રી આન ઘન-ચાવીશી
એ એને માટેની પર્યાયષ્ટિ છે. પર્યાયષ્ટિએ સાનું ખીજી ધાતુથી આવી રીતે જુદું પડે છે. અને સેાના ધાતુ તરીકે પર્યાયષ્ટિએ જાણીએ છીએ, બીજી ધાતુથી જુદું પાડીએ છીએ. પણ એ પર્યાયષ્ટિ મૂકી જોઇએ તે એક અને અભંગ સેાનું જ છે, એના કાંઇ ભેદ પડી શકતા નથી. સોનું ત્રણ કાળમાં સોનું જ રહે છે, તેથી સેનામાં ભારેપણાની પીળાપણાની કે સ્નિગ્ધતા કે જુદાં જુદાં ઘરેણાંની કલ્પના કરવી તે પર્યાયષ્ટિ છે. આટલા ઉપરથી શું સમજવું. તે આવતી ગાથામાં કહેશે. આ દ્રવ્યષ્ટિ અને પર્યાયષ્ટિ ખરાબર સમજવાની વ્યાખ્યા છે અને તે માટે ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ યશેાવિજયજીએ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનો રાસ બનાવી આપણા ઉપર મોટો ઉપકાર કર્યાં છે. એ જોવાથી દ્રવ્ય, ગુણુ અને પર્યાય સ્પષ્ટ રીતે ધ્યાનમાં આવે છે. આ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયાને સ્પષ્ટ જુદા જુદા સમજવા તે જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સમજવાની ચાવી છે; અને બહુ વિચારણાપૂર્ણાંક ગોઠવાયલા એ જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના અગત્યના વિષય છે. આ દાખલાની સમજણુ આવતી ગાથામાં કરવામાં આવશે. (૪)
દર્શીન જ્ઞાન ચરણ થકી, અલખ સ્વરૂપ અનેક રે; નિરવિકલ્પ રસ પીજિયે, શુદ્ધ નિર ંજન એક રે. ધરમ॰ પ
અં—તે પ્રમાણે સામાન્ય ઉપયેગે, વિશેષ ઉપયેગે. અને ચારિત્ર દૃષ્ટિએ અલક્ષ્ય આત્માના અનેક આવિર્ભાવ નજરમાં આવે, છે, પણ ભેદ વગરનું તેનું ધ્યાન કરવામાં તે તે જાતે પવિત્ર છે, દોષ વગરના છે અને એક જ માત્ર છે, તે આત્મા તે વખતે અભેદપણે દેખાય છે. (૫) ઢબે તેમ આત્મા દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રપર્યાયે અલખ સ્વરૂપ : લખ્યું-કલ્પ્ય ન જાય એવા છે, અનેકભેદી છે. પર્યાય દ્રવ્યે જયાં રહે નિર્વિકલ્પ નિરુપાધિક રસે પીજીએ. અત્યંત સાદરે, પણ આત્મસ્વરૂપ ગવેષીએ તે વારે શુદ્ધ નિરંજન દ્રવ્યાથે એક છે. (૫)
વિવેચન—તે જ દાખલા પ્રમાણે–જેમ સેનાના અનેક તર'ગ થાય છે તેમ-દર્શોનથી, જ્ઞાનથી અને ચારિત્રથી આત્માના–અલક્ષ્યના અનેક તર ંગા-પર્યાયેા થાય છે. સામાન્ય ઉપયાગે તે જાતિઓને જુએ છે, તેનામાં તે તન્મય થઇ જાય છે, અને તે તેનું દર્શીન બને છે. તેમાં તે માણસાને, જનાવર કે પક્ષીને, સુખદુઃખને સામાન્ય પ્રકારે જુએ છે. પછી જરા જ્ઞાન-ઉપયાગ થાય ત્યારે તે વધારે વિગતવાર હકીકતે જુએ છે. માણસનાં નામ, તેનેા રંગ, તેની જાતિ અને અનેક વધારે વિગતે તેના જાણવામાં આવે છે. આ સર્વ જ્ઞાનનું પરિણામ છે. તેવી જ
પાષાંતર— પીજિયે ’ સ્થાને પ્રતવાળે ‘ પીછઇ’ લખે છે, અર્થાં ફરતો નથી. (૫)
શબ્દા—જ્ઞાન = વિશેષ વિગતવાર જાણવું તે. દરશન = સામાન્ય જાતિનું ભાન. ચરણ = ચર્ચા, ક્રિયા –ચારિત્રની નજરે. થકી = થી. અલખ = અલક્ષ્ય, ન સમજી શકાય તેવા, આત્મા. સરૂપ = સ્વરૂપ, આવિર્ભાવ. અનેક = ધણા, એકથી વધારે. નિવિકલ્પ = ભેદ વગરનું. રસ = ધ્યાન. પીજિયે = પીએ, લઈ એ. શુદ્ધ = દોષ –મેલ રહિત. નિર્જન = લેપ-દોષ વગરનો. એક = માત્ર એક જ છે. (૫)
ܕ
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |