________________
૧૬ : શ્રી શાંતિનાથ જિન સ્તવન
मणमरणेदिय मरणं, इदियमरणे मरति कम्माई । कम्ममरणेण मोक्खो, तम्हा य मणं वसीकरणं ॥
એ ન્યાય છે તે ઉપર મન જીતવાને શ્રી કુંથુનાથની સ્તુતિ કરે છે.
[ ૩૨૩
વિવેચન—આ પ્રમાણે આ સ્તવનમાં કહેલ શાંતિનું સ્વરૂપ એ આખા સ્તવનનું હા છે. એને પ્રણિધાનપૂર્વક વિચારપથમાં લેવું જોઇએ. જે એને એક નવલકથા કે એવા આકારમાં વાંચી જાય તેને બહુ લાભ નહિ થાય, પણ જે સમજી-વિચારીને એને ભાવશે તે પ્રાણીને શું શું લાભ થશે તે સ્તવનરચયિતા પોતે જ કહે છે. આમાં ‘ભાવશે' શબ્દ પર ભાર છે. ભાવશે એટલે સમજીને તેના અમલ કરશે, અથવા જીવી જાણશે. આ કાંઇ મુખમાં મૂકીને ચાવીને ક્’ગાળી નાખવા જેવી વાત નથી, પણ પચાવવા જેવી હકીકત છે. જો તમારામાં રસ હું (આનંદઘન) કાંઇ પણ કરી શકયો હોઉં, તમને શાંતિના સ્વરૂપને પ્રાસન્ય ગણનામાં રાખવા સમજાવી શકયો હોઉં, તો તમે એનો આગમગ્રંથેથી અભ્યાસ કરશે અને શાંતિને અરાબર સમજશે! અને તેને ભાવીને એકાગ્રતાપૂર્વક એની સદ્ગુણા કરો અને તેને જીવી જજો. એ તમને ખૂબ લાભ કરાવનાર વસ્તુ છે.
પ્રાણી નકામી વાર્તામાં વખત કાઢે તેમાં કાંઇ માલ નથી અને દુનિયાદારીનાં અનેક પાપસ્થાનક આચરે તે અંતે સંસાર વધારનાર છે, પણ આ શાંતિનું સ્વરૂપ એ અનેાખી જ વસ્તુ છે. તેનાથી તમને શે લાભ થશે તે સ્તવનકર્તા પાતે જ કહે છે : જે પ્રાણી એ રીતે શાંતિસ્વરૂપ જાણી તેને એકાગ્રતાપૂર્વક વિચારશે તે આનંદના સમૂહનું પદ પામશે. નિર'તરના આનંદ તે મેાક્ષમાં જ લભ્ય છે. પછી ત્યાંથી એક ગાઁમાં આવી ખીજામાં જવાનું નથી અને જન્મમરણના આંટામાં અટવાઇ જવાતું નથી. આવી મુક્તિ પામવી તે તમારો વ્યવસાય છે અને આન ંદઘનના પ્રયત્ન છે. અહી સ્તવનકર્તાએ આડકતરી રીતે પોતાનું નામ પણ જણાવી દીધું. આ સ'પ્રદાય સારો છે, અનુકરણ યોગ્ય છે. આ! તો અહીથી ગયા પછીની વાત થઇ. અહી તેને શું થશે તે કહે છે. તે આવતા ભવમાં તે મેક્ષ પામશે, પણ આ ભવમાં પણ ઘણું માનસન્માન પ્રાપ્ત કરશે. તેને અનેક પ્રકારે ધન્યવાદ મળશે. જોકે તે માન લેવા શાંતિ કરતા નથી, પણ દુનિયા જેમ પોતાના કામમાં લાગી જાય છે તેમ સારા માણસોને માન આપવું તે પણ મહત્ત્વની વાત છે, તે તે ખજાવે છે. અને આપણા વર્તુળનું સન્માન કોને નથી ગમતું ? લોકો તો આરીસા છે. તે જેવું દેખે તેવું બેલે.
શાંતિવાંચ્છુને પરભવમાં મેક્ષ અપાવનાર અને આ ભવમાં અનેક માનને અપાવનાર આ શાંતિને સમજવા યગ્ય અને આદરવા યોગ્ય છે. શાંતિનું ફળ સરસ હાવાથી તેને વરવાની તમન્ના તમારામાં ઉત્પન્ન કરી એ તેને અનુસરવા ઉદ્યમ કરવા. (૧૫)
આ ભવ અને પરભવમાં બહુ
આ સ્તવનકર્તાના ઉદ્દેશ સમજી