________________
૨૮૦]
શ્રી આન’ઘન-ચાવીશી
આ ગાથામાં શ્રદ્ધાનો મહિમા ગાયા અને તેની સાથે શ્રદ્ધાપૂર્ણાંક દેવ-ગુરુ-ધર્મની પ્રતીતિ કરવી તે ખાસ સેવા કરવાને અંગે જરૂરી છે અને તે પ્રમાણે ભૂમિકાશુદ્ધિ વગરની કરેલી સર્વ સેવા-ભક્તિ છાર ઉપર લી'પણુ સમાન છે એમ જાણવું. આ ઘણી રહસ્યની વાત છે અને સમજવા યાગ્ય છે. (૫)
પાપ નહીં કોઈ ઉત્સૂત્ર ભાષણ જિમ્યા, ધર્મ નહીં કાઈ જગસૂત્ર સરખા; સૂત્ર અનુસાર જે ભવિક કિરિયા કરે, તેહનું શુદ્ધ ચારિત્ર પરિખા. ધાર૦ ૬
અથ—તમે સમજો કે સૂત્રમાં જે જણાવ્યું તેનાથી ઊલટું ખેલવું તેના જેવું કાઈ પાપ નથી અને મૂળ સૂત્રમાં કહેલી વાતને અનુસરવું તેના જેવા કોઈ ધર્મ નથી. સૂત્રમાં જે રીતે કહેલ છે તેને અનુસારે ભવ્ય પ્રાણી જે ક્રિયા કરે તેનું ચારિત્ર શુદ્ધ છે, એમ તમારે જાણવું જોઈએ. (૬)
ટા—તે માટે ઉત્સૂત્ર-સૂત્રથી વિપરીત ભાષણ સરખો ખીજે કોઈ અશુભ-પાપ નથી અને સુત્ર અનુસારે પ્રવીએ—તે જ ચારિત્રીએ. (૬)
વિવેચન—અને સેવા-ભક્તિને અંગે બીજી અગત્યની વાત કરી દે છે, તે પણ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવા યોગ્ય છે; એ રીતે કરેલી સેવા ખરુ ફળ આપે છે અને અંતે આપણી સ ધારણા પાર પડે છે. મુદ્દો એ છે કે સૂત્રસિદ્ધાંતમાં કહેલી વાતથી વિરુદ્ધ વાત કરવી કે ખેલવું, તેના જેવું કોઈ પાપ નથી અને અંતે આ જીવને તે પાપ-પુણ્ય સાથે જ સંબંધ છે. તે ઘરબાર, વસ્તુ કે સગાંસંબધી તે અહીં જ રહી જવાનાં છે; પણ પાપ અને પુણ્ય એ તે એની સાથે જવાનાં છે. તેમાં મુદ્દો એ છે કે સૂત્રસિદ્ધાંતમાં જે વાત જે પ્રકારે કરવાની કહી હાય તેનાથી ઊલટું ખેલવું તેના જેટલી કોઈ પાપની હદ નથી, માટે સૂત્રમાં કહેલી વાત પ્રમાણે જ ખાલવું-ચાલવું. જે સાધુ અથવા શ્રાવક સૂત્રથી વિરુદ્ધ ખેલે, તેમાં જેમ કહ્યું છે
*
*
'
પાઠાંતર— નહી` ' સ્થાને એક પ્રતવાળા ‘નહી ' લખે છે, તે જૂની ગુજરાતી છે. ‘ જિસ્યા ' સ્થાને ‘ જિસ્સૌ ’પાઠ એક પ્રતમાં છે; એક છાપેલ પુસ્તકમાં ‘ જિસાં' પાડે છે. ‘ જગ’ સ્થાને ‘જગિ' પાડે એક પ્રતમાં છે. ‘ સરિખા ’ સ્થાને એક પ્રતમાં ‘સરિષા ’ પાડે છે.. · અનુસાર ' સ્થાને એક પ્રતમાં ‘ અનુસરિ ’ પાઠ છે. ‘ તેહનું ’ સ્થાને એક પ્રતમાં ‘ તેહને ’ પાઠ છે; ભીમશી માણેક પણ તે જ પાઠ આપે છે. ‘ પરિા ’ સ્થાને એક પ્રતમાં · પરિષા ' પાઠ છે, ખ અને ૫ ના અભેદ હતા. (૬)
શબ્દા—પાપ = અશુભ ક`બંધ, પાપ (પ્રસિદ્ધ છે.) નહિ = ના. ઉસૂત્ર = સૂત્ર સિદ્ધાંતથી ઊલટું, સૂત્ર વિરુદ્ધ. ભાષણ = વઘુ તે. જસ્સા = જેવા, સરીખડો. ધમ` = પુણ્ય, શુભ ક્રમ`બંધ. નહિ = ના, નગ્નાત્મક. કોઈ = કોઈ પણ, એક પણ. જગ = દુનિયામાં, વ્યવહારમાં નહિ = ન હોઈ શકે, ન થઈ શકે, નગ્નાત્મક. કોઈ = એકે. સૂત્ર = મૂળ સૂત્ર, આગમ. અનુસાર = તે પ્રમાણે, તે રીતે, ભવિક = ભવ્ય પુરુષ, મેાક્ષમાં જવાને યોગ્ય સંપત્તિ મળે તો જનાર. જે = કોઈ પણ. કિરિયા = ક્રિયા, ગતિ, હિલચાલ. કરે = અમલમાં મૂકે, આચર. તેહનુ = તેનુ, તે વ્યક્તિનું. શુદ્ધ = પવિત્ર, અનુકરણીય. ચારિત્ર = વર્તન, વવું તે. પરિખા =જાણા, પરખા, સમજો, પરીક્ષા. (૬)