Page Text
________________
રપર3
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી કર્તા પરિણામી પરિણામો, કર્મ જે જીવે કરિયે રે;
એક અનેક રૂપ નયવાદે, નિયતે નર અનુસરીએ રે. વાસુપૂજ્ય ૩ -
અર્થ—તેઓ કર્તા છે અને પરિણામ ભાવને પામીને પરિણમે પણ છે. આ પૈકી જે જ કરે તેને કર્મ કહેવાય. એ રીતે આત્મા (તેમને) એક રીતે એક છે, અને બીજી
અનેક છે. આ સર્વ જુદા જુદા નયનાં દૃષ્ટિબિંદુઓ છેઆ જુદા જુદા નયેએ તેમને અનુસરવું જોઈએ. (૩)
ટબેન્કર્તા છે. શુદ્ધ નિજ સ્વભાવના, અશુદ્ધનયે કર્માદિક, પણ તે માટે પરિણામી. જે પરિણામે જીવે કરીએ તે કર્મ, એટલે પરિણામને પરિણામી, તે માટે શુદ્ધ નિશ્ચયનયે એક નયવાદી અનેક રૂપ છે. નિયતિ-નિશ્ચય થકી તેને જ અનુસરીએ, અવલંબીએ (૩)
વિવેચન–આ આત્મા કર્તા પણ છે. વ્યવહારથી એને કર્મને કર્તા કહેવામાં જરા પણ વાંધો નથી. એ વ્યવહારથી કર્તા છે તેનું કારણ એ છે કે એને સ્વભાવ પરિણમનશીલ છે. અને એ પરિણામને લાવનાર છે. આવી રીતે વ્યવહારથી એ કર્તા હોવાને કારણે અને તન્મય થઈ જતું હોવાથી તે પરિણમનશીલ છે અને પરિણામ બતાવે છે. એટલી જ પ્રથમ પાદમાં વાત કરી. અને જીવ જે કર્મ કરે તેને કર્મ કહેવાય. આપણે અગાઉ ભગવાનને ભેગકર્મના કામી કહ્યા, તે કર્મ એ જીવ વડે કરાય છે. રૂિ નીપજી દેઢુિં સત્તાવન બંધહેતએ જીવ વડે જે કરાય તેને કર્મ કહેવાય છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને વેગના સત્તાવન પ્રકાર થાય છે. તેની વિગત મારે કમ સંબંધી લેખમાં આપી છે. તે પ્રાણી વડે આ બંધહેતને લઈને જે કરવામાં આવે તે કર્મ કહેવાય છે. આ કર્મને ગે પરિકર્મના શુભ-અશુભ ગ વડે પ્રાણુ સારા-નરસા પરિણમનભાવને પામે છે અને તપ થઈ જાય છે. પ્રાણી સંસારમાં મોટા હવાન કે ભીખારીરૂપ થઈ જાય છે અને તે વખતે તે તન્મય થઈ જાય છે તે એને પરિણમનરવભાવ છે. આ ચેતન જુદા જુદા નયના દષ્ટિબિન્દુએ જોતાં એક પણ લાગે છે અને અનેક પણ
પાઠાંતર–“” સ્થાને પ્રતમાં “” પાઠ છે, તે જૂની ગુજરાતીને લઈને લાગે છે. બીજા પાદમાં કર્મ જે છે કરિયા” એ પાઇ છે. “કરિયે રે’ સ્થાને એક પ્રતમાં “ કરીઈ' એ પાઠ છે. તે જની ગુજરાતી છે. “નયતિ તે અનુસરીઈ રે’ એ પ્રમાણે ચોથું પાદ એક પ્રતમાં છે, જૂની ગુજરાતી છે.
અતસરીએ.' સ્થાને છાપેલ પુસ્તકમાં “અનુસરિયે’ પાઠ છે, તે અત્યારના ગુજરાતીના નિયમે પણ અશુદ્ધ છે: પુસ્તકમાં આપેલ પાઠ જ શુદ્ધ લાગે છે. “અનુસરીએ” સ્થાને પ્રતમાં “અનુસરઈ' પાઠ છે, તે પ્રાચીન ગુજરાતી છે. (૩)
શબ્દાર્થ –કર્તા = કરનાર. પરિણામી = પરિણમન થાય તેવું, પરિણામી ભાવ પામે તેવી વસ્તુ, પરિણામો = પરિણમન, તન્મય થઈ જવું. કમ = ક્રિયા, અગાઉ કરેલ કમ. જે = તે, જેને કરવામાં આવે તે. કરીએ = કરવામાં આવે છે, જે ક્રિયા જીવ કરે તે. એક = માત્ર, એક, એકલે. અનેક = એકથી વધારે, ઘણા. રૂપ = અનેકરૂપી. નયવાદે = દષ્ટિબિંદુએ. નિયતે = નકકીપણે, નિશ્ચયનયે. નર = આત્માને અનુસરીએ = સમજીએ. જાણીએ, અનુસરીએ. (૩)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |