Page Text
________________
૧૧ : શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિન સ્તવને
૨૪૩ તેને અધ્યાત્મ ન કહેવાય. એટલે અધ્યાત્મ ખરેખરું પ્રાપ્ત થયું હોય તે આત્મિક ગુણોમાં રમતા જોઈએ. અને ચારમાંથી કોઈ પણ એક ગતિમાં જવાપણું જ્યારે ન રહે ત્યારે જ સાચા અધ્યાત્મ સાથે સંબંધ થાય. અધ્યાત્મની અ વ્યાખ્યા બહુ સમજવા લાયક છે, એમાં જરાયે વાંધો નથી. આત્મિક ગુણમાં રમણતા તે અધ્યાત્મ, અને ચાર પૈકી કઈ પણ ગતિ સાધે તેને અધ્યાત્મ ન કહેવામાં જ અધ્યાત્મની ખરી સિદ્ધિ છે, એમ જાણે જે યતિઓ આત્મિક ગુણમાં રમણ કનારા હોય તેને જ ખરો આશ્રય લેવાય તે તમારા હિતની નજરે ઈચ્છવા યોગ્ય છે. જ્યાં પોતાના સ્વરૂપને સાધવાની ક્રિયાઓ ચાલતી હોય ત્યાં ખરા અધ્યાત્મને વાસે છે અને ચાર ગતિને સાધનારી જેની ક્રિયા હોય ત્યાં અધ્યાત્મની ગંધ પણ સમજવી નહિ. એવા માણસો ગમે તેટલે મોટો દાવો કરે, પણ તેઓ જરા પણ અધ્યાત્મ નથી, એમ સમજવું. અહીં જે નિજવરૂપસાધનાને માર્ગ બતાવ્યું છે તે માર્ગના જે અથીઓ છે, તેઓ સાચા અધ્યાત્મી છે. અને આદર્શ સ્થાનને યોગ્ય છે. પ્રભુને એ માગે સંચાર છે એ આપણે તેઓના ચરિત્ર પસ્થી જાણીએ છીએ. અને એટલા માટે તેઓ આપણા આદર્શને ગ્ય છે એમ સમજવું. આમાં બાહ્યઉપલક ક્રિયા કરનાર સાધુવતિનું શું સ્થાન છે તે સમજી લેવું અને આત્મિક ક્રિયાને આદર કરે એવો ઉપદેશ છે તે બહુ સૂમ દષ્ટિએ વિચાર કરવા યોગ્ય છે. આ વાતની વધારે ચોખવટ કરવા માટે હજુ અધ્યાત્મના નામાદિ ચતુષ્ટયને વિચારી તેના વિભાગ પાડવામાં આવશે તે સૂક્ષ્મ દષ્ટિથી વિચારવા યોગ્ય છે. (૩)
નામ અધ્યાતમ ઠવણ અધ્યાતમ, દ્રવ્ય અધ્યાતમ છેડે રે, ભાવ અધ્યાતમ નિજ ગુણ સાધે, તો તેહશું રઢ મંડો રે. શ્રી શ્રેયાંસ૪
અર્થ—અધ્યાત્મ પૈકી જે માત્ર અધ્યાત્મ શબ્દોચ્ચાર છે તેનું નામ નામ અધ્યાત્મ. અધ્યાત્મની સ્થાપના કરવી તે સ્થાપના અધ્યાત્મ. બાહ્ય દેખાવ માત્ર તે દ્રવ્ય અધ્યાત્મ. આ ત્રણે અધ્યાત્મ ત્યાગ કરવા ગ્ય છે. ચોથું ભાવ અધ્યાત્મ છે, તે પિતાના ગુણને પ્રાપ્ત કરે છે, તે તેની સાથે રટના માંડે, તેને લાગી જાઓ અને તેના મય થઈ જાઓ. (૪)
પાઠાંતરનામ અધ્યાતમ’ સ્થાને પ્રતમાં “અરથ અધ્યાતમ” પાઠ છે; અર્થ તે જ રહે છે. તો તેહશે? સ્થાને તે તેહશું' એવો પાઠ એક પ્રતમાં છે. “રઢ’ સ્થાને એક પ્રતમાં ‘રઢિ” એવો પાઠ આપે છે. (૪)
' શબ્દાથ—નામ = માત્ર નામનું જ, કહેવામાત્ર અધ્યાતમ = અધ્યાત્મ, આમાં સંબંધી, અધ્યાત્મ એવું નામ તે ઠવણ = સ્થાપના, થાપેલ, સ્થાપેલ, આરોપણ કરેલ. અધ્યાતમ = સ્થાપના કરેલ અધ્યાત્મ, એટલે સ્થાપેલ અધ્યાત્મ. દ્રવ્ય = દેખાવમાત્ર, ખરેખરું નહિ તેવા પ્રકારનું અધ્યાત્મ, એમાં આત્માં ખોવાઈ જાય. ગોત્યો હે નહિ. અધ્યાતમ = આત્મા નામને જ માત્ર, દેખાવમાં ઈડ = મૂકી દે, છોડી દે. ભાવ અધ્યાતમને ખરેખર, ભાવથી, હૃદયપૂર્વકનું અધ્યાત્મ, નિજ ગુણ = પિતાના ગુણ, આમિક ગુણ સાધે = મેળવે. પ્રાપ્ત કરે, તે = તે ખાતર, તેટલા માટે. તેહશું = ભાવ અધ્યાત્મમાં, રઢ = પ્રેમ, સ્નેહ, વારંવાર કહેવું છે. મંડે = માંડે, શરૂ કરો. (૪)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |