Page Text
________________
૯ : શ્રી સુવિધિનાથ જિન સ્તવન
[ ૨૧૫
અથ—કુસુમ (૧), અક્ષત (ર), સુંદર વાસક્ષેપ (૩), ધૂપ (૪), દીપક–ઢીવા (૫) મનમાં રાખીએ. આવી રીતે પાંચ પ્રકારની પૂજા છે. તેમાં કેટલીક અંગપૂજા છે. આ સર્વ વાત અમે ગુરુમહારાજને મુખેથી જાણી છે અને આગમગ્રંથમાં કહેવામાં આવી છે. (૩)
ટમે—વિવિધવણી ગ્રંથિમ ૧, પેમિ ૨, પૂરન ૩, સંઘાતન ૪-એ ચારે ભેદ્દે કુસુમની પૂજા ૧. અક્ષત -ફલ-નાણાદિક ૨. પ્રધાન ગંધ એવેા વાસસૂણુ` ૩. ધૂપ કૃષ્ણાગર પ્રમુખ ૪. દીપજ્ગ્યાતિ પ્રકટ પ. એમ પૂજા મન સાથે કરો. એ પાંચ પ્રકારની પૂજા તે અંગપૂજા અગ્રપૂજાર્દિકે હોય. ગુરુમુખથી વાત સાંભળી આગમ-સિદ્ધાંત ભાષિત. (૩)
વિવેચન—૧. કુસુમ, ૨. અક્ષત, ૩. સુગધી વાસક્ષેપ, ૪. દશાંગ ધૂપ અને ૫. દીવેા. એમાં ન્હવણુ, કેસર અને પુષ્પની એમ ત્રણ અંગપૂજા કહેવાય છે આ ગાથમાં તે પૈકી પુષ્પપૂજા જ આપવામાં આવી છે. વાસક્ષેપપૂજા પણ અંગપૂજામાં આવે છે. આ પાંચે પૂજાને કદાચ અત્રપૂજા કહેવામાં આવતી હશે એમ જણાય છે, તેનું રહસ્ય સમજાયું નથી, પણ અત્યારે ઉપલબ્ધ થતાં શાસ્ત્રોમાં તે કુસુમ અને વાસક્ષેપ પૂજાને અંગપૂજા બતાવવામાં આવેલ છે અને અક્ષત-ચોખા, ધૂપ અને દીપક–દીવાની પૂજાને અગ્રપૂજા ગણવામાં આવેલ છે. એ ગુરુમુખથી ચાલી આવતી સાંપ્રદાયિક વાતા વચ્ચેના અંધકારના વખતમાં વીસરાઈ ગયેલ છે, તે તત્ત્વજ્ઞાની જાણે. અને આ પાંચ પ્રકારની પૂજા તે અમે અમારા ઘરની નથી કહેતા, પણ જેવી અમે ગુરુમુખે સાંભળી છે તેવી, અને શાસ્ત્રમાં વર્ણવી છે તેવી બતાવી છે.
આ પાંચે પૂજાને અંગપૂજાના નીચે કેમ ગણી તે એક કોયડો છે; પણુ, ઉપર જણાવ્યું તેમ, સ'પ્રદાયજ્ઞાનનો નાશ થવાને કારણે તે સમજમાં ઊતરતી નથી. તેથી તે વાતને આપણે બહુશ્રુતત્વજ્ઞાની ઉપર છોડીએ છીએ. તે જ પ્રમાણે સમાયક કે પ્રતિક્રમણ કરતી વખતે હાથને અમુક રીતે શા માટે રાખવા, ઊઠતી વખતે અમુક રીતે શા માટે રખાય છે, એવી એવી વાતે ગુરુ શિષ્યને સમજાવે છે, તે સંપ્રદાયજ્ઞાન નાશ પામવાને કારણે આજે આપણે જાણી-સમજી શકતા નથી. આ પ્રમાણે અંગપૂજાના પાંચ પ્રકાર છે તે કરવા.
પૂજા કરવાનુ ફળ શુ થાય તે હવે પછીની ગાથામાં મૂળ સ્તવનમાં બતાવે છે. (૩) એક પ્રતમાં નથી. ‘ સુગંધી ' સ્થાને ભીમશી માણેકની આવૃત્તિમાં ‘સુધા' પાડે છાપે છે. ‘ક્રમ ' સ્થાને ભીમશી માણેકે છાપેલ પુસ્તકમાં ‘ એમ ’ એવા પાઠ છે. (૩)
શબ્દા—કુમુમ = ફૂલ, સુંદર પુષ્પો (૧). અક્ષત = ચોખા, તાંદુલ (૨). વર્ = સારો, સરસ. વાસ = વાસક્ષેપ, વાસખેપ (૩). સુગંધી = ખુશખાદાર, સારી ગંધ–સુવાસ આપનાર. ધૂપ = પ્રભુ પાસે બાળવાના પદાર્થો, જેમાંથી સુગ’ધી ધૂમાડા ઊડે છે તે (૪). દીપ= દીવા, દેરાસરમાં જાગતા દીવા રાખે છે તે (૫). મનસાખી = મનની સાક્ષીએ, સાચેસાચ, એમાં ગોટાળા ન કરવો. અગપૂજા = પ્રભુને શરીરે લાગે તેવી પૂજા; અંગપૂજા અને અત્રપૂજા પૈકી પણ = પાંચ. ભેદ = પ્રકારે. સુણી = સમજી, સાંભળી. ઈમ = એ પ્રકારે. ગુરુમુખ = ગુરુમહારાજની પાસે, ગુરુમહારાજને માંએ. આગમભાખી = શ્રી સિદ્ધાંતમાં બતાવેલી છે, શ્રી આગમશાસ્ત્રમાં વ`વી છે તે. (૩)
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |