Page Text
________________
૬: શ્રી પદ્મપ્રભુ જિન સ્તવન
[૧૭૧ - ૨. સ્થિતિઃ અમુક કર્મ ક્યારે ફળ આપશે અને આપવા માંડ્યા પછી કેટલા વખત સુધી તે કર્મ ફળ આપશે તે બન્ને બાબતે આ સ્થિતિબંધમાં મુકરર થાય છે. કેટલા વખત સુધી તે કોઈ પણ પ્રકારનું ફળ આપ્યા વગર આત્મા સાથે જોડાયેલું જ રહે છે, તે પણ આ સ્થિતિબંધ કરતી વખત મુકરર થાય છે. લાડ કેટલા દિવસ સારે રહેશે, કયારે બગડી જશે, તેના વખતને નિર્ણય સ્થિતિબંધમાં થાય છે. માદકને સારા રહેવાને સમય, બગડવા માંડવાને સમય અને બગડી જવાને સમય આ સ્થિતિબંધમાં મુકરર થાય છે.
૩. રસ : અમુક કર્મની ઘટ્ટતા કેટલી છે, તેનું જેર કેટલું છે, તે રસબંધમાં મુકરર થાય છે. જેમ આપણે દવા લઈએ છીએ તે ગાઢી, પિચી, નરમ, ગરમ હોય છે, મેદક કઈ એક ગુણ ગળપણવાળે હેય, કેઈ દ્વિગુણુ અને કઈ પાંચ ગુણવાળે ગળે હેય, તેમ કર્મની તરતમતા, ગાઢતા વગેરે રસબંધમાં મુકરર થાય છે.
૪. પ્રદેશઃ તે કર્મ કેટલી કર્મવર્ગણાનું બનેલ છે તે એક-બે-હજાર-લાખ વગેરે કર્મની સંખ્યા contents આ પ્રદેશ વિભાગમાં મુકરર થાય છે. કેઈ એક વર્ગણામય હોય, કઈ હજારે વગણમય હોય. એવી રીતે કર્મની વર્ગની સંખ્યા આ પ્રદેશબંધમાં મુકરર થાય છે. જેમ કેઈ લાડવે પાશેર, કેઈ દેઢ પાશેર અને કઈ તેથી પણ નાને-મેટે થાય તે તેના વિસ્તાર પર આધાર રાખે છે, તેમ કર્મના પ્રદેશની સંખ્યા આ પ્રદેશબંધ મુકરર કરે છે.
આવી રીતે કર્મ જ્યારે ઉપરોક્ત કારણે લાગે, આત્મા સાથે જોડાઈ જાય, તે વખતે તેની પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ એ ચારે બાબત નિશ્ચિત થાય છે–એ પ્રથમ સમજવું. આ ચારે પ્રકારો માટે કર્મગ્રંથની શરૂઆતની બીજી તથા ત્રીજી ગાથામાં ઘણો વિસ્તાર છે, તે જાણી લે, સમજવા પ્રયત્ન કરે. એ રીતે આ બીજી ગાથામાં પ્રથમ ચરણ થયું. આ વસ્તુ બરાબર યાદ રહે તે સારુ શાસ્ત્રસુપ્રસિદ્ધ એક ગાથા આ પ્રમાણે છે:
प्रकृतिः समुदायः स्यात, स्थितिः कालावधारणम् ।
अनुभागो रसो ज्ञेयः, प्रदेशो दलसञ्चयः ॥ આ ગાથામાં ઉપરની જ વાત કહી છે, પણ તે યાદ રહે તેવી ભાષામાં એ વાત કહી છે. પ્રકૃતિઃ સમુદાય છે સ્થિતિ એટલે કાળનું અવધારણ કરવું તે અનુભાગ (intensity) એ રસ સમજો અને વર્ગના દળને સંગ્રડ તે પ્રદેશ.” આ રીતે પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશની વાત યાદ રહે તે ભાષામાં શાસકારે બતાવી છે. હવે આપણે આ ગાથાનાં બીજા ચરણે સંબંધી વિવેચન કરીએ.
કમની મૂળ પ્રકૃતિ આઠ પ્રકારની છે. આગળ જણાવ્યું તેમ જ્ઞાનનું આવરણ કરે તે પ્રથમ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ. જ્ઞાન એ તે આત્માને મૂળ ગુણ છે. આ ગુણને આવતે અટકાવે, તેની આ આવરણ ધરી રાખે તે જ્ઞાનાવરણીય કર્મ. તેવી જ રીતે કર્મો આત્માના દેખવાના-દર્શન ગુણની આડું આચ્છાદન ધરી રાખે તે બીજું દર્શનાવરણીય કર્મ. પ્રાણીની માન્યતામાં સુખદુઃખ આવે તે
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |