Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 164

* ૪: શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવને
[૧૪૭ ચાર સહણું : તત્વજ્ઞાનને પરિચય, તત્વજ્ઞાનીની સેવા, વ્યાપનદર્શનીવર્જન, કુલિંગીસંગવર્જન. (વિવેચનઃ ગાથા બીજી)
છે જયણે કુદેવ કે કુચૈત્ય સાથે છ પ્રકારને વ્યવહાર ન કરે? વંદન, નમન, દાન, પ્રદાન, આલાપ, સંલાપ. (વિવેચનઃ એથી ગાથા)
છ ભાવના આલંકારિક-સરખામણીના શબ્દો, મૂળ, દ્વાર, પાયે, નિધાન, આધાર, ભાજન. (પાંચમી ગાથા)
છ સ્થાન અસ્તિ, નિત્ય, કર્તા, ભક્તા, મુક્તિ, ઉપાય. (બીજી ગાથા)
દસ વિનય નિર્મળતા માટે નીચેના દશને વિનય કરઃ અરિહંત, સિદ્ધ, ચૈત્ય, કૃત, ધર્મ, સાધુ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, પ્રવચની, દશન. (વિવેચન : છઠ્ઠી ગાથા)
આ રીતે સમ્યકત્વનાં ૬૭ અધિષ્ઠાન છે. એને ઓળખતાં અને એને અમલ કરતાં સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે, હોય તે તેની નિર્મળતા થાય છે અને એ વિશિષ્ટ ગુણો અંતે પ્રાણીને સર્વ જન્મ-જરા-મરણનાં દુઃખથી મુક્ત કરી એને સંસાર પૂરે કરી મૂકે છે, એને સંસારને પેલે છેડે લઈ જાય છે અને એને નિરવધિ સુરસમય કરી સત્ ચિત અને આનંદ સ્વરૂપ બનાવી દે છે. અનંત સુખનો પાયે આ સમ્યકત્વ છે. એનાં અધિષ્ઠાન ઉપર જણાવ્યા તે ૬૭ છે અને એને અમલ કરે તે જીવનને લહાવે છે. એટલા માટે દર્શનની દુર્લભતા વિચારવા સાથે એ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે તેનું સ્વરૂપ કેવું હોય અને તેની પિછાણ કેમ થાય તેને અભ્યાસ કરી લે લે છે અને તેટલા માટે આ ૬૭ અધિષ્ઠાનેને આ સ્તવનના વિવેચનમાં યથાપ્રસંગ વણી લેવામાં આવ્યાં છે.
કેઈ સ્થાને આ ૬૭ (સડસઠ) બાબતેને સમકિતના સડસઠ ભેદ તરીકે વર્ણવેલ છે. મને સમક્તિનાં ૬૭ અધિષ્ઠાન શબ્દ વધારે વાસ્તવિક લાગે છે. સમકિતના પ્રકાર ન હોઈ શકે પણ એમાં વિકાસને અંગે તરતમતા અને આવિષ્કારમાં અંશભેદ, અવસ્થાભેદ, દશાભેદ હોઈ શકે. એ સડસઠ અધિષ્ઠાની બરાબર અભ્યાસ કરીએ છીએ ત્યારે એમાં બહુ તારતમ્ય, અનેક આવિષ્કાર-પ્રકાર અને વત્તા-ઓછાપણું જણાય છે. સહણાને અંગે એ દર્શન જ છે એટલી વાત ધ્યાનમાં રાખવામાં આવે તે એને ભેદ તરીકે ન ઓળખી શકાય, પણ સ્થાન તરીકે જ ઓળખી શકાય. એટલે એને માટે અધિષ્ઠાન શબ્દ વધારે ઉચિત છે અને દર્શનના આવિર્ભાવની તરતતાને બરાબર બતાવી એના કેન્દ્રસ્થ ભાવને આગળ લાવે છે.
દર્શનને માટે ઘણું જાણવા જેવું છે. એના પ્રકાર, એનાં ગુણસ્થાન, એને પુષ્ટિ કરનાર આઠ ગુણે, એને અંગે મિથ્યાત્વની ઓળખાણ, એની આત્મીય ગુણતા વગેરે અનેક બાબતે વિચારવા યોગ્ય છે. તેને માટે, બનશે તે, સ્વતંત્ર ઉલ્લેખ કરવાનો વિચાર રાખે છે. અહીં એના પર બહુ સામાન્ય અને ખાસ જરૂરી મુદ્દામ ઉલેખ જ કરવામાં આવ્યું છે.