Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 126

૩: શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવન
[ ૧૦૯
(F) અભિગ્રહિ—પેાતે ગ્રહણ કરેલ ધમ સાચા છે એમ માને, એની પરીક્ષા કરે નહિ, પ્રવાહધને માને, બાપદાદાની માન્યતાને સમજ્યા-વિચાર્યા વગર પકડી રાખે, પેાતાના મતના હુઠ રાખે, સાર’ભી, પરિગ્રહી, કુશીલવાનને ધમ બુદ્ધિએ પકડવા તેને આદશ માને, પેાતાના ધમ જ સાચા છે એવા આગ્રહ રાખે—આ અભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ કહેવાય. આમાં આગ્રહને પ્રાધાન્ય હાય છે.
(F) અનભિગ્રહિક—બધાં દન સારાં છે, દરેક ધર્મ ઉત્તમ છે એવી વાત કરે, કાચને અને મણને સમાન કક્ષાએ મૂકે, આંખ ઉઘાડી જુએ નહિ, પરીક્ષા કરી તુલના ન કરે, બધાને એક લાકડીએ હાંકે એ અનભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ. એમાં બુદ્ધિની મંદતા અને જડતાને પ્રાધાન્ય હાય છે.
(1) આભિનિવેશિક—પેાતાના આગ્રહને પરિણામે જાણીને જૂઠું બેલે, ઊલટું ખેાલે, સાચી વાત જાણ્યા છતાં ખાટાને વળગી રહે, જોરશેારથી વિપરીત પ્રરૂપણા કરે, નવા મત કાઢવામાં આગેવાની લે અને પોતાના નવા મતને નિશ્ચય ખાજુ કે એક બાજુ ઢાળી દેવામાં અને તેને પકડી રાખવામાં ગૌરવ માને—આ અભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ કહેવાય. જમાલિ જેવા નિહ્નવ એકદેશીય નયવાદને મુખ્યતા કરનાર-નવા ચાતરા ઊભા કરનાર-આ વર્ગમાં આવે છે.
(૬) સાંયિક—ધર્મના સત્યને સમજે નહિ, તેને અંગે મનમાં શકા, આશકા કે કુશકા રાખે, આ સાચું હશે કે તે, તેની ઘડ ન બેસાડે અને આશકાના ભાગ બની શ્રદ્ધામાં ડગી જાય, એને સાંશયિક મિથ્યાત્વ કહેવામાં આવે છે. અભ્યાસ, ચર્ચા, વાદ, શકા-સમાધાનને અગે તંદુરસ્ત ચર્ચા માટે વાંધો નથી, પણ અંદરથી શંકા-કુશંકા રાખવી એ મિથ્યા છે.
ન
(૪) અનાભાગિક—પોતાની ઇરછા વગર અનાદિકાળથી એકેદ્રિય વગેરે જીવને લાગેલ ચાલ્યું આવતું મિથ્યાત્વ. સમજણુ પૂર્ણાંકનું નહિ, પણ સમજણુના વિકાસ ન થયેલ હાવાને કારણે આ અનાèાગિક મિથ્યાત્વ અનાદિકાળથી ચાલ્યું આવતું હોય છે, અને વિકાસ ન પામેલા એકેદ્રિયથી માંડી ઘણા જીવાને હાય છે.
ન
આવા પ્રકારના મિથ્યાત્વના ત્યાગ થાય, પાંચમાંથી કોઈ પણ પ્રકારના મિથ્યાત્વના અંશ ત્યારે રુચિ થાય છે, એ રુચિના દશ પ્રકાર બતાવવામાં આવ્યા છે. તે પણ ખાસ વિચારણા માગે છે —
(૧) પોતાના બુદ્ધિવિજ્ઞાનથી કે જે ભાવા મહાપુરુષોએ બતાવેલા છે તે ભાવને પોતાના નિસગ બળથી સ્વીકારી તે સાચા છે, તે પ્રમાણે જ ખરાખર છે અને તે અનુકરણ યાગ્ય છે એવા પ્રકારની રુચિને નિશ્ચલરુચિ અથવા નિસગરુચિ કહેવામાં આવે છે.
૧. નિતમ્બુવર્ણીરૂ, બાળરફ સુત્તરીયમેવ । अभिगमवित्थाररुइ, किरियासंखेविधम्मरुइ || રુચિ એટલે Test, સ્પૃહા, ઈચ્છા, આસક્તિ.