________________
૪: શ્રી અભિનંદન જિન સ્તવન
[૧૦૭ ૮. અને સુમાર્ગને ઉન્માર્ગ માન. ધર્મને પુરાણો કે નેવે સારે હિતાવહ માર્ગ હોય તેને બેટા માર્ગ તરીકે ગણવે. ધમની જેનાથી વૃદ્ધિ થાય તે સુમાગ; એને ખોટી માન.
૯. કર્મ રહિતને કર્મસહિત માનવા. પ્રભુ રાગદ્વેષ વગરના હોવા છતાં પોતાના ભક્તને નવાજી નાખશે એમ માનવું અથવા ભગવાન દૈત્યને-દાનવને નાશ કરશે એવી માન્યતા સ્વીકારી નિઃકર્માને સકર્મા ગણવા.
૧૦. કર્મસહિતને કર્મરહિત માનવા. શત્રુને નાશ કે ભક્તની રક્ષા રાગદ્વેષ વગર બની શકે નહિ. અને રાગદ્વેષ કમસંબંધ વગર બને નહિ. આવા પ્રકારનાં રાગદ્વેષનાં કાર્ય કરનારને કમરહિત માનવા; અને એવી અનેક બાબતે કરે છે છતાં તેવા ભગવાન અલિપ્ત છે એવી માન્યતા રાખવી.
આ દશ પ્રકારની માન્યતા હોય તેને મિથ્યાત્વ કહેવામાં આવે છે. આ દશ પ્રકારમાંથી કોઈપણ પ્રકાર ચાલુ હોય ત્યાં મિથ્યાત્વ હોય, ત્યાં દર્શન ન હોય, ત્યાં સાચું વસ્તુસ્થિતિનું જ્ઞાન ન હોય, ત્યાં સાચું તત્ત્વશ્રદ્ધાન ન હોય, ત્યાં પૃથક્કરણપૂર્વકની સાચી ગવેષણા ન હોય. આ દર્શનમેહનીય-મિથ્યાત્વદશા સાચા દર્શનને અટકાવે છે. એ દર્શનને પ્રાપ્ત કરવાની વાત આ સ્તવનમાં મુખ્યત્વે કરીને આગળ કરવામાં આવી છે. મતલબ કહેવાની એ છે કે “દર્શન” શબ્દના અનેક અર્થ છે. તેમાં સાચી સડણ અને વિવેકપૂર્વકની શ્રદ્ધાના અર્થમાં અત્ર દર્શન શબ્દ વાપરવામાં આવે છે. છતાં દર્શન શબ્દમાં કઈ પણ તત્ત્વજ્ઞાન આવે; તેમાં બૌદ્ધ, સાંખ્ય, વૈશેષિક, નૈયાયિક દર્શને આવે તેટલા માટે જિનદર્શનને સમકિતદર્શન કહેવામાં આવે છે. એમાં શુદ્ધ દેવ, શુદ્ધ ગુરુ, શુદ્ધ ધર્મની પિછાણ અને સ્વીકાર અને અશુદ્ધ દેવ-ગુરુ-ધર્મને ઓળખી એને અસ્વીકાર કરે એનું નામ સમકિત અથવા સમ્યકત્વ કહેવામાં આવે છે. સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ દર્શનમેહનીય કર્મ પરનો કાબૂ ઉપર આધાર રાખે છે. - આ સમ્યગ્દર્શનના પ્રકાર ઘણું છે અને તેના પર તસ્થાને વિવેચન થશે. અહીં પ્રસ્તુત વાત એટલી છે કે આ ચોથા સ્તવનમાં આનંદઘન મહારાજે દશન શબ્દને વારંવાર ઉપયોગ કર્યો છે, તે સામાન્ય ઉપયોગને દાખવતા અને જ્ઞાન ( વિશેષ ઉપગ) પહેલાં થતા ઉપગના અર્થમાં સમજવાને નથી, પણ દર્શન મેહનીય કર્મના ક્ષય કે ક્ષપશમથી થતી તત્ત્વચિ અને સહણુના અર્થમાં વપરાયેલ છે, એ વાતનું પ્રસ્તાવનારૂપે ધ્યાન ખેંચવામાં આવ્યું છે. અને સમ્યગ્દર્શન એક વાર બરાબર થઈ જાય, ને સાચે બોધ અંદર એક વાર પણ થઈ જાય અને તત્ત્વરુચિ થઈ જાય તે બેડો પાર થઈ જાય તેમ છે અને વહેલે મડે પણ આ જન્મ-મરણના ચકરાવાને અંત આવી જાય તેમ છે. તેથી આ દશનને એના વિશાળ અર્થમાં ખૂબ વિસ્તારથી–વિગતથી સમજી લેવાની જરૂર છે.
સમ્યકત્વ ક્યારે–સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ પહેલાં આ ભયંકર અટવી જેવા અનાદિ અનંત સંસારમાં પ્રાણ ભટક્યા કરતા હોય છે, એને બધા પ્રસંગે જ એવા મળે કે એ પરભાવને સ્વભાવ માન્યા કરે, એ રાગ-દ્વેષમય થઈ જાય, એ કષાને તાબે થઈ જાય અને પરાધીન થઈ