________________
૩: શ્રી સંભવનાથ સ્તવન
અર્થ_ભેળાભલા માણસે સેવનકાર્ય સહેલું માની લઈને શરૂ કરી દે છે, પણ તેમણે જાણવું જોઈએ કે સેવાનું કાર્ય જેના તેનાથી જાણ્યું ન જા જાય તેવું અને કોઈની સાથે સરખાવી ન શકાય તેવું છે. એ કઠણ અને અજોડ છે. તે આનંદઘનના રસમય પ્રભુ ! આ સેવકની માંગણીને કઈ વખત સફળ કરે અથવા આનંદસમુણ્યના રસરૂપ સેવાની માગણીને કોઈ વખતે સફળ કરજે. (૬)
ટબો-મુગતિને પામવું સેવનાએ સુગમ જાણીને સેવા આદરે, પણ તે સેવાનું સ્વરૂપ તે અગમ-કેઈથી જાણ્યું ન જાય અને એ અનૂપ એટલે ઉપમા જેની નહિ. એટલા માટે સેવકની યાચના પ્રાર્થના એવી છે કે કદાચિત-કેઈ સમયે–આનંદઘનરસ રૂપ એટલે પરમ સહજાનંદરસ
સ્વરૂપ જે સેવાથી નીપજે એવી સેવા આપજે. એટલે શુદ્ધાત્મા ભગવંતની સેવાને ભૂમિકાશુદ્ધ દેખાડી. ત્રીજા સ્તવનમાં ભૂમિકાશુદ્ધપણે દર્શન દેખવું તથા દર્શન સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્યતા કહી છે. (૬) - વિવેચનસેવનકારણ ભૂમિકા તૈયાર કરવાની જરૂર બતાવી, સેવન મામૂલી કે નકામી ચીજ નથી, પણ બહુ ભારે અને ખૂબ સમજવા યોગ્ય અને સમજીને આદરવા ગ્ય ચીજ છે, એ વાત હવે છેવટે જણાવે છે, ઘણ ભલા કે ભેળા માણસો સેવનકાર્યને સહેલું, સીધું અને વગર મહેનતનું ગણી એને આરંભ કરી દે છે. એ બિનઅનુભવી અણઘડાયેલા પ્રાણીઓ સેવનકાર્યને બચાના ખેલ જેવી વાત ગણી તેની શરૂઆત કરી દે છે અથવા આદરી દેવાનો વિચાર કરે છે. એને એમ થાય કે થોડું પાણી રેડી દેશું, કે ટલાટપકાં કરશું અને અન્યચિત્ત નિરાદરપણે માળાના મણકા ટપટપાવી દેશું એટલે બેડો પાર થઈ જશે. આ વાત બરાબર નથી. સેવન તે અગમ્ય છે, અને પમ છે, મહામૂલ્યવાન છે, પ્રયનથી પ્રાપ્ય છે. આ વસ્તુસ્થિતિ સ્પષ્ટ કરતાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજ ગબિન્દુની શરૂઆતમાં (લેક ૭૧) સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહે છે કે, “સાચે અને અસરકારક ઉપાય અધ્યાત્મ સિવાય બીજી કોઈ રીતે મળ મુશ્કેલ છે અને અધ્યાત્મગને લાભ ન થાય તે તત્વપ્રતીતિ તે પછી ક્યાંથી જ થાય ?” આ અધ્યાત્મયોગની પ્રાપ્તિ ચરમપુગળપરાવર્ત માં થાય છે અને સંસાર સમુદ્રમાં તેની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે. આ સેવનકાર્ય, એની સાધન-સામગ્રી મળવી ભારે મુશ્કેલ છે. એટલે એ વાત વહેવારુ માણસ ધારે તેટલી સહેલી નથી. આ હકીકત ખૂબ ન્યાયસંગત છે, એના ઉપર શાસ્ત્રવાર્તાસમુચ્ચય વગેરે ગ્રંથમાં ખૂબ વિસ્તારથી ચર્ચા કરવામાં આવી છે. તેમાં બતાવવામાં આવ્યું છે કે સહકારી કારણો પણ કાર્ય હેતુ હોવાને કારણે ખૂબ મહત્વનાં છે.
આ આખી વિચારણું એક વાત બરાબર સૂચવે છે કે સામગ્રીને લાભ લેવા માટે કાળ. સ્વભાવ, ભવિતવ્યતા, કર્મ અને ઉદ્યોગ એ પાંચે કારણેને યોગ મેળવવો જોઈએ, અને એને માટે પૂર્વસેવા કરવી જોઈએ, ગુણપ્રાપ્તિ માટે યોગ્ય ક્રિયા કરવી જોઈએ, સદાચાર રાખવો જોઈએ અને મુક્તિ તરફ અદ્વેષ થે જોઈએ. દરેક કાર્ય કર્તાના ભેદે જુદા જુદા આકાર ધારણ કરે છે. એટલે આ સેવનકાર્ય કેટલાંક પ્રાણીઓ સાધારણ સમજી સુગમ છે એમ ધારી લે છે એ વાત બરાબર નથી. સંસારચકમાં ફરતાં ફરતાં જ્યારે સકિયા થાય, ગુણપ્રાપ્તિ તરફ સ્વા
૧૩