________________
ની શાળામાં તાનાર છે.
વિવાર
પરમાત્માને વિશેષ સ્વરૂપે આશ્રયીને રહેલા હોય એવા કોઈ પણ છવસ્થ આત્માઓ નથી.”-આ પ્રમાણે સોળમા શ્લોકનો અર્થ છે. કહેવાનો આશય એ છે કે છઠસ્થ આત્માઓને એવું વિશિષ્ટ જ્ઞાન ન હોવાથી શ્રી સર્વજ્ઞ ભગવંતોના જ્ઞાનાદિ ગુણોને સર્વ પ્રકારે વિશેષધર્મના ગ્રહણ પૂર્વક જાણી શકવા તેઓ સમર્થ બનતા નથી. તેથી સર્વજ્ઞ પરમાત્માના વિશેષ ધર્મોનું જ્ઞાન ન હોવાથી છવસ્થ જીવો પરમાત્માને સામાન્યસ્વરૂપે જ સ્વીકારે છે. વિશેષસ્વરૂપે સર્વાપરમાત્માને સર્વશ તરીકે સ્વીકારનારા આ પૃથ્વીમાં છવસ્થ એવા કોઈ નથી.
એ વાતને જણાવતાં યોગદષ્ટિ સમુચ્ચયમાં (સ્સો.નં. ૧૦૫) ફરમાવ્યું છે કે “સર્વજ્ઞભગવંતોમાં ભેદ છે જ-આ પ્રમાણે, બધા જ અસર્વદર્શી એવા વસ્થો સર્વ પ્રકારે જાણી શકતા નથી. તેથી વિશેષ સ્વરૂપે શ્રી સર્વજ્ઞ પરમાત્માને આશ્રયીને આરાધના કરનાર અસર્વદશ કોઈ નથી.” ૨૩-૧૬
- આથી સર્વદર્શનોમાં રહેલા યોગીજનો (મુમુક્ષ) સામાન્ય સ્વરૂપે સર્વશની પ્રતિપત્તિ કરે છે-એ અંશને લઈને તે બધામાં તુલ્યતા ભાવવી જોઈએ : એ જણાવાય છે
सर्वज्ञप्रतिपत्त्यंशमाश्रित्यामलया धिया । निर्व्याजं तुल्यता भाव्या, सर्वतन्त्रेषु योगिनाम् ॥२३-१७॥ . "નિર્મળ બુદ્ધિએ નિર્ચાજપણે સર્વાપરમાત્માની પ્રતિપત્તિની અપેક્ષાએ સર્વદર્શનોમાં યોગીઓની તુલ્યતાનું
