Page Text
________________
અંતરની સ્વસ્થતા હોવી જરૂરી છે. પ્રમોદ ભાવના ગુણગ્રાહી ભાવના છે. આમ તો સમસ્ત જૈન ધર્મ ગુણગ્રાહી છે એટલે કે એમાં આત્માના ગુણોની પ્રાપ્તિનું મહત્ત્વ છે. જૈન ધર્મની બધી ક્રિયાઓ પાછળ આત્માના ગુણોની પ્રાપ્તિનો –વિકાસનો હેતુ રહેલો છે. તેથી જૈન માત્ર માટે પ્રમોદ ભાવના સહજ હોવી જોઈએ. આ ભાવનાના સેવનથી ભાવકના ચિત્તમાં પણ ગુણનો વિકાસ થાય છે. જો આપણે અન્યના ગુણો જોઈ પ્રસન્ન ન થઈ શકીએ તો અવશ્ય સમજવું કે આપણા ધર્મનો પાયો હજુ કાચો છે.
કરુણાની ભાવનામાં જીવ માત્રનું દુઃખ જોઈને કે તેની પીડા જાણીને હૈયું કરુણાથી ભરાઈ જાય જીવ માત્ર સુખનો ઇચ્છુક છે અને સુખ માટે પ્રયત્નશીલ રહે છે. એમાં કેટલાય જીવો સફળ રહે છે તો કેટલાકના નસીબમાં પીડા અને દુઃખ જ આવી મળે છે. અન્ય જીવનું દુઃખ જોઈજાણીને આપણું હૈયું ભરાઈ જાય તો અવશ્ય જાણવું કે ધર્મમાર્ગમાં આગળ વધવાની આપણામાં યોગ્યતા આવી ગઈ છે. કરુણાની ભાવનાથી જે જીવ વાસિત થયેલો હોય તે સૌના સુખનો, શાંતિનો, સ્વાસ્થ્યનો વિચાર કરતો હોય. સૌ જીવોમાં મારા જેવું જ આત્મતત્ત્વ છે. એવા ભાવથી ચિત્ત રસાયેલું હોય તો જ અન્યની પીડા જોઈ આપણું હૃદય કરુણાથી દ્રવી ઊઠે. આ ભાવનામાં અદ્ભુત શાંત રસ છે.
માધ્યસ્થ્ય ભાવનાને ઉપેક્ષા ભાવના પણ કહે છે. આ ભાવનામાં અન્યના દોષો કે ક્ષતિ પ્રત્યેના આપણા ભાવની વાત છે. પ્રમોદમાં અન્યના ગુણ જોઈ આનંદવાની વાત છે, તો મધ્યસ્થમાં અન્યના દોષોની ઉપેક્ષા કરવાની વાત છે. કોઈના દોષ જોઈ આપણને તેના તરફ ઘૃણા થઈ જાય કે આપણે ગુણી-ગુણિયલ છીએ તેવું અભિમાન થઈ જાય તો તે આપણા કર્મબંધનું કારણ બને છે. સર્વ જીવો કર્મને વશ રહી વર્તે છે તેમ સમજીને આપણે તટસ્થ રહીએ તો જ ભાવનાનો મર્મ સચવાય. સલાહ-શિખામણ કે ઉપદેશનું પરિણામ વિપરીત આવે તેમ હોય તો મૌન રહેવું વધારે યોગ્ય છે. દોષદર્શન કે દોષની જે વાત ઉપકારક નીવડે તેમ ન હોય તો તેનાથી દૂર રહી તેની ઉપેક્ષા કરવી તે માધ્યસ્થ્ય ભાવનાનો મર્મ છે. કર્મબંધની સૂક્ષ્મ
૯૮
જૈન ધર્મનું હાર્દ
| SR No. | 005714 |
| Book Title | Jain Dharmnu Hard |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrahas Trivedi |
| Publisher | Gurjar Agency |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 130 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |