________________
ઉતારવા માટે સમર્થ બની રહે છે.
જ્યણા રાખવી, હિંસાથી બચવું. કર્મને રોકવા એ બધી વાતો તો સમિતિ-ગુપ્તિ સાથે સંલગ્ન છે જ પણ એમાં એટલી જ વાત નથી. એ બધી વાતો તો સંયમપથની પૂર્વભૂમિકા જેવી છે. સમિતિનું હાર્દ સજગતા છે, અપ્રમાદ છે, વિવેક છે. ગુપ્તિનું હાર્દ સમયમાં એટલે કે આત્મામાં અવસ્થિત થવાની વાતમાં છે. જો આપણે સમિતિ અને ગુપ્તિનો મર્મ નહીં પકડ્યો હોય તો તે કેવળ દ્રવ્ય ક્રિયાઓ બની રહેશે અને તેનાથી જીવનઊર્જ સંકોચાઈ જશે અને તમારો જીવનદીપ બૂઝયો બૂઝયો જલ્યા કરશે. સમિતિ અને ગુપ્તિની સાધનાનો મર્મ સચવાયો હશે તો બહારથી માણસ નિષ્કિય લાગતો હોવા છતાંય અંદરથી સક્રિય હશે અને તેનો અંતરદીપ વધારે પ્રજ્વલિત થઈને ઝગમગતો હશે. - જો મર્મને સમજીએ તો પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિમાં આખો સંયમમાર્ગ સમાઈ જાય છે. આ સમિતિ અને ગુપ્તિમાં જીવને છેક નીચેથી ઉઠાવીને છેક ઉપલા પગથિયે મૂકી દેવાની તાકાત રહેલી છે. સમિતિ અને ગુપ્તિને પ્રવચન માતા કેમ કહે છે તે હવે સ્પષ્ટ થાય છે ને !
જૈન ધર્મનું હાર્દ
92
