Page Text
________________
વિસ્તાર કરી આગમોમાં તે જ્ઞાન સંગૃહીત કરી લે છે. આ ત્રણ પદો છે :ઉપને ઇવા, વિઘમે ઇવા, ધુવે ઇવા. તેનો શબ્દાર્થ તો એટલો જ છે કે ઉત્પન્ન થાય છે, વિસર્જન થાય છે પણ ધ્રુવ છે. દેખીતી રીતે વાત વસમી લાગે તેવી છે કે ઉત્પન્ન થાય છે, વિસર્જન થાય છે અને છતાંય ધ્રુવ એટલે શાશ્વત કે કાયમનું છે. બસ, આ ત્રણ પદોમાં સંસારનું રહસ્ય આવી જાય છે.
દ્રવ્ય તો નિત્ય છે. તેનો જન્મ નથી, તેનો નાશ પણ નથી. જીવ દ્રવ્ય છે અને અજીવ એવું જડ પણ દ્રવ્ય છે. આપણે તો સતત જીવ અને અજીવનું સર્જન થતું અને વિસર્જન થતું જોઈએ છીએ તે આપણી સમસ્યા છે. જૈન ધર્મ કહે છે કે દ્રવ્યનો તો ક્યારેય નાશ થતો નથી, કે તે ઉત્પન્ન પણ નથી થતું પણ આપણને જે સર્જન-વિસર્જન જોવા મળે છે તે તેનાં સ્વરૂપોનું. દ્રવ્યનાં સ્વરૂપો બદલાતાં રહે છે. દ્રવ્ય એક
સ્વરૂપે ઉત્પન્ન થતું લાગે છે અને થોડાક સમય પછી તેનું તે સ્વરૂપ નષ્ટ થાય છે. પણ વળી પાછું તે નવા સ્વરૂપ, નવા રૂપે-રંગે અને આકારે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
આપણને જીવ જન્મતો લાગે છે અને મરતો લાગે છે પણ વાસ્તવિકતામાં જીવનો જન્મય નથી અને મૃત્યુ પણ નથી. જીવ એક શરીર ધારણ કરે છે તેને આપણે જન્મ તરીકે લેખીએ છીએ. જીવ તે દેહને છોડે છે તેને આપણે તેનું મૃત્યુ ગણી લઈએ છીએ. વાસ્તવિકતામાં તે શરીરનો જન્મ છે અને શરીરનું મૃત્યુ છે. જે શરીર ધારણ કરીને રહેલો હોય છે તે તો નથી જન્મતો કે નથી મરતો. તે એક દેહ છોડીને વળી પાછો બીજો દેહ ધારણ કરીને સંસારમાં ક્યાંક ઉપસ્થિત થઈ જાય છે. પણ વિવિધ શરીરોને ધારણ કરનાર જીવદ્રવ્ય તો તેનું તે જ રહે છે – કાયમ રહે છે. જેનો જન્મ કે મૃત્યુ થાય છે તે દેહ તો જીવનું એક સ્વરૂપ છે - જેને માટે પારિભાષિક શબ્દ પર્યાય' વપરાય છે.
કોઈને વિચાર આવે કે શરીરને બાળી નાખવામાં આવે છે ત્યારે જડનું તો વિસર્જન થઈ ગયુંને! ના, તે વખતે પણ જડના એક સ્વરૂપનો – પર્યાયનો જ નાશ થાય છે અને તેનું વિસર્જન થતાં તેના મૂળ ઘટકો જૈન ધર્મનું હાર્દ . .
| SR No. | 005714 |
| Book Title | Jain Dharmnu Hard |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrahas Trivedi |
| Publisher | Gurjar Agency |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 130 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |