________________
[ ૮૪] મહાવીએ નથી-નાની નાની તારકમાળથી તે શ્રમણ સંઘનું સારુંયે ગગનપટ વ્યાપેલું ભર્યું છે. એ બધામાં યશદા ધ્રુવ તારિકા જેવી તેજસ્વી, એકાકી અને સ્થિર દેખાય છે. | માતાને લેશ માત્ર કષ્ટ ન થાય એટલા માટે મહાવીર પિતાના અંગ સંકોચીને ગર્ભવાસમાં હલનચલન કરતા નથી–પણ એની ઊલટી અસર નીહાળીને, એટલે કે માતાને વલોપાત જેઈને ફરી પાછા હાથપગ હલાવે છે. માતાના વાત્સલ્ય અને દૌર્બલ્યને તળવાને આવે ઝીણે કાંટા જેની પાસે છે તેમને પત્નીની વિરહવ્યથા સાવ અજાણી રહી ગઈ હશે ? એમ તે એ ત્રણ જ્ઞાનના ધારકના વિષયમાં કેમ કહેવાય?
નવયુવાન વર્ધમાન, યશોદા સાથે લગ્ન કરે છે તે પણ માતાને રાજી રાખવા. એમને તે ખાત્રી જ હતી. કે એક દિવસે એ પત્નીને પણ ત્યાગ કરવાને છે. કઈ રીતે માતાને માઠું ન લાગવું જોઈએ એ તેમને પ્રથમથી જ નિશ્ચય હતા. માતૃહૃદય કેટલું સુકુમાર હોય છે, સહેજ આઘાત લાગતાં એ કેવું ઝણઝણી ઉઠે છે તે વર્ધમાનકુંવર જેટલું બીજું કઈ નહિ જાણતું હોય. માતા તરફના અસામાન્ય ભક્તિભાવે જ તેઓ આ લગ્ન કરવા પ્રેરાયા હતા. અંતરમાં વિરાગ છલછલ ભરેલું હતું છતાં માતપિતાની આજ્ઞાને તેઓ અનાદર કરી શક્યા નહિ. માતપિતાના સ્વર્ગવાસ પછી પણ મોટા ભાઈએ જ્યારે પિતાની મને વ્યથા કહી સંભળાવી ત્યારે પણ એમના માનની ખાતર વર્ધમાને લગભગ બે વર્ષ જેટલે સમય
