________________
મગધરાજની મુદ્રિકા,
: ૧૫૯:
વિદ્યા તમારી જ છે.” પણ પછી તે સૂર્યમિત્રને જાણે કે ફુરસદ જ નથી મળતી એવો સમય આવી પહોંચ્યો. રેજની યિાઓની અંદર તેમજવિહાર તથા આચનામાં દિવસ-રાત્રિ એટલી ઝડપથી પસાર થઈ જાય છે કે પેલી વિદ્યાની વાત યાદ જ નથી આવતી.
રોજ રોજ નવા પ્રદેશમાં પિતાના પુનિત પગલાં માંડતા શમણુસંધના ગૌરવનું અને ત્યાગી જીવનના આનંદનું ભાન હવે સૂર્યમિત્રને થવા માંડ્યું છે. બહારથી જોતાં જે શ્રમણ-જીવન શુષ્ક અને કષ્ટમય લાગતું તેમાં અનંત અને અમાપ આનંદનાં મોજાં ભર્યા હોય અને મંત્રબળે એ જાણે કે સંતાઈ બેઠા હોય એવી એને પ્રતીતિ થવા લાગી. અંદર ડૂબકી નથી મારતે તે સંયમ કે ત્યાગના જીવનનું ખરું સૌદર્ય માણું શકતા નથી એવી એવી સાંભળેલી હકીકતોને અર્થ એને હવે પ્રત્યક્ષ થવા લાગે છે. પાદવિહારની અને ગોચરીની કઠણાઈઓ જ પહેલાં તો સાંભળેલી અને ધ્રુજારી અનુભવેલી, પણ હવે પાદવિહારની અને મળે તેટલામાં સંતોષ માનવાની વૃત્તિએ એક નવા, ધરી ધરીને માણતાં ન ખૂટે એવા અલૌકિક રસ-ઉલ્લાસની અદશ્ય સમૃદ્ધિ ઉત્પન્ન કરી દીધી છે. આજે જે કોઈ એની સાથે ચર્ચા કરવા આવે કે શ્રમણનું જીવન તે કૃત્રિમ અને નીરસ હોય છે તે તેની સાથે લાંબે વિવાદ કરીને આખરે એમ જ સિદ્ધ કરે કે શ્રમણના જીવન જેવું રસભરપૂર અને નિશ્ચિત, ગૌરવવંતું અને પ્રવાહી જીવન બીજુ એકે નથી, એવાયેલી વસ્તુને શોધી કાઢવાની વિવા લાધે તે કરતાં પણ શ્રમણ જીવનએને હવે વધુ રસભર્યું લાગે છે.
સંસારની જનતા કેટકેટલાં દુઃખદર્દીથી રીબાય છે તેનું હવે એ ભકિક આત્માને ભાન થયું છે અને એક નિસ્પૃહી શ્રમણ, ચિકિત્યક કરતાં પણ વધુ સ્નેહ-મમતાથી દુ:ખીએાને કેવાં આશ્વાસન આપે છે–સત્તા અને કૌડિન્યના મદથી છક બનેલા મોટા ચમરબંધીઓને પણ કમળ-મધુર વાક્યોથી કેવા સરળ તેમજ નિરભિ