Jain Darshan Amulya Tattva Chintan

SR No.: 005526
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla
Total Pages: 346
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 291

પ્રવચન ગાથા ૨૦૦
એ રીત તેથી આત્મને જ્ઞાયક સ્વભાવી જાણીને,
નિર્મમપણે રહી સ્થિત આ પરિવર્થ હું મમત્વને.” અન્વયાર્થ. તેથી (અર્થાત્ શુદ્ધાત્મામાં પ્રવૃતિવડે જ મોક્ષથતો હેવાથી) એ રીતે આત્માને સ્વભાવથી શાયક જાણીને હું નિર્મમર્વમાં સ્થિત રહ્યો થકો મમતાનો પરિત્યાગ કરું છું. ટીકા? હું આ મોક્ષાધિકારી, શાયક સ્વભાવી આત્મતત્ત્વના પરિજ્ઞાનપૂર્વક મમત્ત્વના ત્યાગરૂપે અને નિર્મમત્વના ગ્રહણરૂપ વિધિ વડે સર્વ આરંભથી (ઉદ્યમથી) શુદ્ધાત્મામાં પ્રવર્તુ છું, કારણ કે અન્ય કૃત્યનો અભાવ છે. (અર્થાત્ બીજુ કાંઈ કરવા યોગ્ય નથી). તે આ પ્રમાણે (અર્થાત્ હું આ પ્રમાણે શુદ્ધાત્મામાં પ્રવર્તી છું). પ્રથમ તો હું સ્વભાવથી શાયકજ છું; કેવળ જ્ઞાયક હોવાથી મારે વિશ્વની (સમસ્ત પદાર્થોની) સાથે પણ સહજ શેય શાયક લક્ષણ સંબંધ જ છે, પરંતુ બીજા સ્વસ્વામિલક્ષણાદિ સંબંધો નથી; તેથી મારે કોઈ પ્રત્યે મમત્ત્વનથી, સર્વત્રનિર્મમત્વ જ છે. હવે એક શાયક ભાવનો સર્વ જોયોને જાણવાનો સ્વભાવ હોવાથી, ક્રમે પ્રવર્તતા, અનંત ભૂત વર્તમાન ભાવી વિચિત્ર પર્યાય સમૂહવાળાં અગાધ સ્વભાવ અને ગંભીર એવા સમસ્ત દ્રવ્ય માત્રને જાણે કે તે દ્રવ્યો જ્ઞાયકમાં કોતરાઈ ગયાં હોય, ચીતરાઈ ગયા હોય, દટાઈ ગયાં હોય, ખોડાઈ ગયાં હોય, ડૂબી ગયા હોય, સમાઈ ગયા હોય, પ્રતિબિંબિત થયા હોય એમ એક ક્ષણમાં જ જે (શુદ્ધ આત્મા) પ્રત્યક્ષ કરે છે, જેય જ્ઞાયક લક્ષણ સંબંધની અનિવાર્યતાને લીધે યજ્ઞાયકને ભિન્ન પાડવા અશક્યહોવાથી વિશ્વરૂપતાને પામ્યો હોવા છતાં જે (શુદ્ધ આત્મા) સહજ અનંતશક્તિવાળા જ્ઞાયક સ્વભાવવડે એકરૂપતાને છોડતો નથી, જે અનાદિ સંસારથી આ જ સ્થિતએ (જ્ઞાયક ભાવપણે જ) રહ્યો છે અને જે મોહવડે અન્યથા અધ્યવસિત થાય છે (અર્થાત્ બીજી રીતે જણાય છે -મનાય છે), તે શુદ્ધ આત્માને, આ હું મોહને ઉખેડી નાખીને, અતિ નિષ્કપ રહેતો થકો, યથાસ્થિત જ (જેવો છે તેવો જ) પ્રાપ્ત કરું છું. શેય-જ્ઞાયક સંબંધ (આકારામાં તારા અને તેનું તળાવમાં પ્રતિબિંબ) જાણનારને જાણવાનીપર્યાયમાં પ્રત્યક્ષ જાણશે તારશે સ્વત: સિદ્ધસ્વભાવ છે. સ્વનો પ્રકાશક એતો એનો મૂળસ્વભાવ છે. સ્વનાપ્રકાશક વિનાનો એકલો પરનો પ્રકારાક એ તો એનો મૂળ સ્વભાવ પણ નથી.
- આત્મધર્મ અંક ૬૧૮