________________
1 2 3 આ નિર્ણયમાં એકાંતવાદ અથવા નિયતવાદ નથી. પરંતુ સર્વજ્ઞની પ્રતીતિ પૂર્વક સાચું અનેકાન્તવાદ અને જ્ઞાન સ્વભાવની ભાવના તથા જ્ઞાનનો અનંત પુરુષાર્થ સમાયેલો છે. આ રીતે આપણે જોઈએ છીએ કે ક્રમબદ્ધ પર્યાય’ ની સિદ્ધિમાં સર્વશતા સૌથી બળવાન હેતુ છે. જે સર્વને જાણે તે સર્વજ્ઞ. કેવળજ્ઞાન’ શબ્દનો મહિમા આવવો જોઈએ. કેવળજ્ઞાનનો વિષય તો સમસ્તદ્રવ્યો અને તેમની ત્રણકાળ સંબંધી સમસ્ત પર્યાયો છે. જે કાંઈ થઈ ગયું છે, થઈ રહ્યું છે અને ભવિષ્યમાં થવાનું છે; સર્વજ્ઞ ભગવાનના જ્ઞાનમાં તો તે બધું જ વર્તમાનવત્ સ્પષ્ટ ઝળકે છે.
“સર્વ દ્રવ્યોની પૃથક પૃથક્ ત્રણે કાળે થનારી અનંતાનંત પર્યાયો છે. આ બધામાં કેવળજ્ઞાનની પ્રવૃતિ હોય છે. એવું ન કોઈ દ્રવ્ય છે અને ન પર્યાય સમૂહ છે કે જે કેવળજ્ઞાનના વિષયથી બહાર હોય. કેવળજ્ઞાનનું મહાતમ્ય અપરિમિત છે.” વ્યવહાર નથી કેવળી ભગવાન સર્વ જાણે છે અને દેખે છે. નિશ્ચય નથી
કેવળજ્ઞાની (સર્વજ્ઞ) આત્માને જાણે છે અને દેખે છે જે આત્મજ્ઞતે સર્વશ’. • વસ્તુની પર્યાયક્રમબદ્ધ જ થાય છે તથાપિ સર્વાનો નિર્ણય કરવાવાળાને
આનો યથાર્થ નિર્ણય થાય છે અને સર્વજ્ઞનો નિર્ણય કરવાવાળાની જ્ઞાન સ્વભાવની સન્મુખતાથી નિર્મળ પર્યાયો થાય છે; આના સિવાય ન તો કમબદ્ધ પર્યાયનો નિર્ણય થાય છે અને ન તો શુદ્ધાપર્યાય થાય છે. આ રીતે આમાં સમ્યફ પુરુષાર્થ છે. નિશ્ચયથી જે સમસ્તદ્રવ્યોને અને તેમની સમસ્ત પર્યાયોની શ્રદ્ધા કરે છે તે સમ્યગ્દષ્ટિ છે અને તેમાં શંકા કરે છે તે મિથ્યાષ્ટિ છે.
તે સિદ્ધોને વંદન કરુ છું જે નિશ્ચયનયથી પોતાના સ્વરૂપમાં સ્થિત થયા છે અને વ્યવહાર નયથી લોકાલોકને સંશયરહિત પ્રત્યક્ષ દેખતા-જાણતા
થકા સ્થિર રહ્યા છે. • તીર્થંકર ભગવાનના પ્રભા મંડળ (આભામંડળ) માં ભવ્ય જીવોને પોત
પોતાના સાત ભવ દેખાય છે. તે સાત ભવોમાં ત્રણ ભૂતકાળના, ત્રણ ભવિષ્યકાળના અને એક વર્તમાન ભવદેખાય છે. આ બધું કમનિયમિતક્રમબદ્ધ હોય તો જ જણાયને! જેવું સર્વજ્ઞ ભગવાને જોયું છે એવું જ થાય છે, એમાં સર્વજ્ઞ અને સર્વજ્ઞતાની દ્દઢ પ્રતીતિ જ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org