________________
૭૮
શ્રી સિદ્ધચક્ર આરાધના (૧) નૈસર્પ : ૐ નૈસર્ષાય નમઃ
આ નિધિમાં અઢળક સંપત્તિ ઉપરાંત કેટલાક કલ્પો હોય છે. નાના મોટા શહેરો કેવી રીતે વસાવવા તથા ઘરો કેવી રીતે
નિર્માણ કરવા તેની રીતિઓ દર્શાવેલી છે. (૨) પાંડુકઃ ૐ પાંડુકાય નમઃ
આ નિધિમાં ગણિત, ચોવીશ પ્રકારના ધાન્યના બીજ તથા
તેની ઉત્પત્તિના પ્રકારો વર્ણવેલા છે. (૩) પિંગલકઃ ૐ પિંગલાય નમઃ
આ નિધિમાં સ્ત્રી, પુરુષ, હાથી, ઘોડા વગેરેના આભરણો
બનાવવાનો વિધિ દર્શાવ્યો છે. (૪) સર્વરત્ન ઃ ૐ સર્વરત્નાય નમઃ
આ નિધિમાં ચક્રવર્તીના ચૌદ રત્નોનું સ્વરૂપ દર્શાવ્યું છે.
આ ચૌદ રત્નોનું સંક્ષેપમાં વર્ણન નીચે પ્રમાણે છે. ૧. સેનાપતિ રત્ન : સમસ્ત સેનાનો નાયક ૨. ગૃહપતિ રત્ન : ભોજનની તમામ સામગ્રી આપનાર ૩. પુરોહિત રત્ન : ધાર્મિક વિધિઓ કરાવનાર ૪. અશ્વ રત્ન : ઉત્તમ જાતિનો ઘોડો
ગજ રત્ન : ઉત્તમ જાતિનો હાથી ૬. વર્ધિક રત્ન : સર્વશ્રેષ્ઠ બાંધકામ કરનાર (એન્જનિયર) ૭. સ્ત્રી રત્ન : ચક્રવર્તીની પટરાણી થવાને યોગ્ય સ્ત્રી ૮. ચક્ર રત્ન : દુર્જય શત્રુનો પરાજય કરાવતું શસ્ત્ર ૯. છત્ર રત્ન : મસ્તક ઉપર ધારણ કરવાનું મનોહર છત્ર ૧૦. ચર્મ રત્ન : નદી પાર કરવાનું વિશિષ્ટ સાધન-હોડી
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
