________________
પ્રતિક
મહત્વ છે એને ઉપરોક્ત મંગલમાં
ની આ પ્રક્રિયાને સંસાર કહે છે, બતાવવામાં આવ્યું છે.
જે ચક્રનું પર્યાપવાચક છે. સતત
ચાલનારી આ પક્રિયામાં આપણા બધા તીર્થકર ક્ષત્રિયકુળમાં
અપરિવર્તનશીલ તત્વને વિસ્તૃત ઉત્પન્ન થાય છે, સાથે જ રાજ
ન કરી શકે, એ જ જ્ઞાતવ્ય છે. ઘરાનામાં જ એમને જન્મ થાય કરીને ખાઈ જાત અને સમસ્ત છે. વિશ્વ કલ્યાણની કામનાથી સંસાર ત્રસ્ત અને અશાંત થઈ ફરવા નીકળ્યા. અને આસપાસના
એકવા૨કબીર વહેલી સવારે જે વિશિષ્ટ અવ્યધિક પુણ્ય બંધાય જાત. છે એનું જ આ પરિણામ છે
ઘરમાં ચાલતી ઘંટીને અવાજ કેવળ ભૌતિક શાસનનાં જ અધિ. એટલે અહિંસાના પ્રતિક, સાંભળી રડી પડયા? પતિ બનીને તેઓ પ્રજાનું રક્ષણ
* ધમરૂપી ચકને ધારણ કરવાવાળા ચલતી ચકકી દેખકર, નથી કરતા, પરંતુ આત્મ અજ્ઞાન
ચોવીસ તીર્થંકર જ વાસ્તવિક દિયા કબિરા રોય ! થી થનારા મોહજડિત સંતાપથી
છે. ત્રિલોકાધિપતિ થવાના અધિકારી દે પાટ કે બીચમે, પીડાતાં વિશ્વને અંતર પ્રકાશને
છે, જે કેવળ મનુષ્યના નહીં, છે, જે કેવળ મનુષ્યના નહી, સાબુત
સાબુત બચા ન કેય. માગ દર્શાવે છે. બાહ્ય શત્રુઓથી પશુઓ, પક્ષીઓ, કીડા-મકડાં
પૃથ્વી અને આકાશની વચ્ચે લેક માનસ એટલું ભયભીત નથી અને અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ વગેરે
વગેરે સમસ્ત પ્રાણી મરી રહ્યા છે, થતું જેટલું પોતાની જ અંદરના સ્થાવર જીવોના રક્ષક છે. એમ
આ સંસારની કેવી સ્થિતિ છે? કામ-ક્રોધ વિગેરે શત્રુઓથી થાય નામાં આત્માનું અસ્તિત્વ બતાવી, છે એટલે એ ભયના નિવારક એના રક્ષણને ઉપાય બતાવે છે કબીરના પુત્ર કમાલે, પિતાના
પિતાની આ વ્યથાને શાંત કરવા જ્ઞાન સામ્રાજ્યના અધિપતિ કે ધર્મ, મનુષ્ય સિવાય, પણ તીથકર જ છે. સંસારમાં અનંત પક્ષી, કીડાં, મંકૈડાં, અને વાયુ, તુરત જ જવાબ આપ્યો : પ્રાણી છે, એનામાં વિદ્યમાન જે વનસ્પતિ વગેરેમાં આત્માની સત્તા “પિતાજી! ઘંટીના બે પડ જ્ઞાન છે એની મિથ્યાત્વરૂપ પરિ. નથી. બતાવતા આ જ કારણે જે વચ્ચે પીસાતાં અનાજના દાણામાં શુતિને સમ્યકત્વ રૂપ સ્વભાવમાં પશુવધ, પશુબલિ, પશુ-યજ્ઞ વગેરે જે દાણે વચ્ચેના ખીલા કેન્દ્ર) લાવવાનું નિમિત્ત તીર્થકરોની હિંસાના દુષ્કૃત્ય ધર્મનાં નામે ની આસપાસ રહે છે એ બચી દિવ્યવાણી છે. એ દિવ્યવાણીને થતાં રહ્યાં છે અને ધર્મગુરૂઓએ જાય છે. જે એ ખીલાથી દર ની સરસ્વતી કહેવામાં આવે છે. આ આ પૃથ્વી પર લેહીની નદીઓ રહે એ જ દળાય છે. વિશ્વ કલ્યાણકારી વાણીને ધમ. વહાવી છે. જીવને સદુપદેશ ‘અર્થાત, જન્મ-મરણ ૩૫ ચકના નામથી પણ સંબોધી આપી માંસ, મદિર, શિકાર વગેરે દુઃખને અનુભવ એમને જ થાય શકાય છે. એના પ્રભાવથી જ હિંસા કાયથી વેગળા કરી અહિંસા છે જે પોતાના આત્મકેન્દ્ર શાશ્વત સમસ્ત સંસાર હિંસાથી બચેલે તરફ દેરવા તથા પિતાના સ્વ સ્વભાવ)ની નિકટ ન રહેતા છે, જો આ હિંસા રૂપ અધમ ભાવ ધિર્મને બોધ કરાવવાનું એનાથી સદા દૂર રહીને અનિત્ય દર થઈને, અહિંસા રૂપ ધમ શ્રેય ક્ષત્રિય તીર્થકરોને જ છે. શરીર વિગેરેમાં મુગ્ધ રહે છે. મનમાં ન હોત તે આ વિશ્વમાં જીવનનું ચક ચાલી રહ્યું આત્મ-સ્વ ભાવ (વસ્ત કેઈ ઉગરી શત નહિ. પિતા છે. જન્મ-મરણને ક્રમ અનાદિ સ્વભાવ)ને જ ધર્મ કહે છે – પુત્રને, પુત્ર પિતાને, ભાઈ ભાઈને કાળથી ચાલી રહ્યો છે. પરિવર્તન- “વત્થસહાધમ્મ ” જ ધર્મનું
પ૮
III
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org