________________
dવામાન
બે
4
.
બીજે પક્ષ માનવામાં તે ગુણેના વિનાશમાં આત્માને પણ સર્વથા અભિન્ન હોવાથી વિનાશ થ જોઈએ. અને જ્યારે આત્માને અભાવ થયો ત્યારે મુકિત કેને મળવાની ? એ પ્રશ્ન તે આકાશમાં લટકતું જ રહેવાને.
. ત્રીજો પક્ષ માનવામાં તે આપના સિદ્ધાન્તમાં જ વ્યાઘાત આવવાને, કેમકે આપ લેકે ગુણ ગુણીને કથચિત્ ભિન્નભાવ તે બીલકુલ માનતા નથી, તે કથંચિત ભિન્ન એવા ગુણના અભાવને મેક્ષ કેવી રીતે માની શકશે ? વળી ઈન્દ્રિય દ્વારા પેદા થયેલા બુદ્ધિ વિગેરે ગુણેના વિનાઅને મોક્ષ કહે છે અથવા તે અતીન્દ્રિય ગુણેના વિનાશને કહે છે ?
પ્રથમ પક્ષ અમારે પણ સંમત છે, કેમકે કઈ પણ બુદ્ધિમાન પુરૂષ મેક્ષાવસ્થામાં ઇન્દ્રિયજન્ય ગુણે વિદ્યમાન હોય તેમ તેમ માની શકે જ નહિ. અને બીજો પક્ષ માનવામાં તે જગતમાં કઈ પણ જીવ મુક્તિ માટે પ્રયત્ન કરી શકે નહિ, કેમકે મેક્ષની અભિલાષા વાળા દરેક જી નિરતિશય સુખ, કેવલજ્ઞાન, કેવલ દર્શન વિગેરેની પ્રાપ્તિ માટે જ પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે; પરતુ પત્થરની શિલાની માફક જ્યાં જ્ઞાન, સુખ વિગેરે કંઈ પણ આત્મીય સ્વભાવિક ગુણ ન હોય એવા જડ પાષાણ તુલ્ય થવાને માટે તે કઈ પણ બુદ્ધિશાલી પ્રયત્ન કરી શકે જ નહિ. એવા મેક્ષ કરતાં સંસારાવસ્થા ઘણીજ સારી છે કે જ્યાં વચમાં કઈ વાર જ્ઞાન સુખાદિને અનુભવ પણ દષ્ટિગોચર થાય છે. માટે આપની મુકિત પણ બુદ્ધિમાનેને ઈચ્છવા યોગ્ય નથી,
