________________
સ્મૃતિ સંદર્ભ ગ્રંથ
૬ ૨૭
અગ્નિ એશીયાનાં દેશો ઉત્તર અમેરીકામાં તમાકુ, ઈરાનનાં શાહને તે બને વિકલ્પ સમાન હીતાવહી જણાય તેજાના, ટીન, ચોખા, રમ્બર, શગ વિ. ની નીકાશ કરે છે. છે. વિકલ્પ પસંદગી એ યુરોપને માથે ભાર મૂકી દીધો છે. અને ભારતમાંથી ચા, શણ, મેંગેનીઝ અને સીલેનમાંથી ત્યાં ઉત્પાદન બમણું કરવામાં મોટા પાયા પર રાક્ષસી કદનું મૂડી ચા ગ્રેફાઈટ વિ. મેકવામાં આવે છે.
રોકાણ કરવું પડે તેમ છે. વળી ૧૯૮૦માં એટલે કે ૬ વરસ
પછી લીઝપટ્ટો પૂરો થતો હોવાથી રોકેલ મૂડીનું વળતર પણ એશીયાનાં મોટા ભાગનાં રાષ્ટ્રોમાં વ્યાપારી ક્ષેત્રે નીકાશ
પૂરૂ ના મળે વળી કઈ ખાત્રી કે ગેરંટી પણ નથી કે ઈરાન કરતાં આયાતનું પ્રમાણ વધી ગયું છે. તેનાથી તેની વ્યાપારી
ગવર્નમેન્ટ આ ગાળાની અધવચ્ચે રાષ્ટ્રિય કરણ નહિ કરે સમ લામાં જાણે કે એક કાયમી વિક્ષેપ ઉભે થયેલ છે. આમ
હવે જે ઈરાન સરકારને બધી કંપનીઓ સેંપવા તેઓ તેયાર છતાં એશીયાનાં દેશને આંતર દેશીય પ્રાંતીય અને અંતર
થાય તે બદલામાં તેનું જે વળતર છે તે સપ્રમાણ નહિ પરંતુ વ્યાપાર પરસ્પર વ્યાપારી સંધીઓ અને સમજૂતિથી ઘણા
માત્ર કન્સેશન કે રાહત જેવું જ આપવાનું ઈરાની શાહે વધી શકે છે. ભવિષ્યમાં તે ઉત્તમોત્તમ પ્રગતિ કરી શકશે.
સ્પષ્ટ કરીને તેમને વિમાસણમાં મૂકી દીધા છે. અને પશ્ચિમ રાષ્ટ્રો સાથે સ્પર્ધામાં ઉતરી શકે તેવી વ્યાપારી સદધરતા પણ ઉભી કરી શકશે.
ઈરાનનાં પેટ્રોલીયમ વ્યાપારનાં પોલીટીક્સની રોમાંચક સુએઝ નહેર બનવાને લીધે ભારત તથા ઈગ્લેન્ડની બે
બીના તે એ છે કે અત્યાર સુધી પશ્ચિમી તેલ કંપનીઓ
બીજા આરબ દેશે તથા પશ્ચિમી એશીયાનાં દેશોની સરમુસાફરીમાં સમય તથા અંતર બનેતે ઘટાડો થયે અંતર ૪,૦ ૦ માઈલ ઓછુ થઈ ગયું. અને મુસાફરીમાં પહેલા
ખામણીમાં ઈરાનનાં શાહને વધુ નજીકમાં નિષ્ઠાવાન મિત્ર કરતાં ૧૫ દિવસે ઓછા લાગે છે. એ જ રીતે ઈંગ્લેન્ડ અને
ગણતી હતી પણ તેણે જ અકળાવનારે ઘડાકે કર્યો છે ઓસ્ટ્રેલીયા વચ્ચેનું અંતર પણ ઘટી ગયું પર્વ એશીયા
હવે સમયે પોતાનું વહેણ બદલ્યું છે. ઈરાનનાં શાહે અને યુરોપ પણ જાણે કે નજીક આવી ગયાં. એજ રીતે
પિતાને અભિપ્રાય બદલે છે. રાષ્ટ્ર વિકાસનાં ભેગે કઈ ઉત્તર અમેરીકાના પૂર્વ કિનારાથી પૂર્વ એશિયાનું અંતર પણ
સદાબાજી તેને ખપતી નથી. લગભગ ત્રણ હજાર માઈલ જેટલું ઘટી ગયું. તેથી સ્વાભાવિક
મોટા ભાગનાં આરબ રાષ્ટ્રોએ તેલ કંપનીઓનું રાષ્ટ્રિય રે તે તેમની વચ્ચેનાં વ્યાપારને વેગ મળે. ખાસ કરીને ઈડા,
કરણ કરી નાખ્યું છે. લીબીયાએ તે થડા વર્ષો પહેલાં બધા માંસ, ફળે, મુરબ્બા, માખણ, પનીર વિ. જેવી જલદીથી
તેલ ભંડારેનું પણ રાષ્ટ્રિય કરણ કરી નાખ્યું છે. ઇરાકે બગડી જતી વસ્તુઓ કે જે હજુ સુધી હેરફેર કરી શકાતી ન
પિતાનાં રાક્ષસી તેલ ઉત્પાદક સંઘને પ્રબંધ સરકાર હસ્તક હતી. તે પણ હવે શક્ય બન્યું.
કરી નાંખે છે. વિધન રાષ્ટ્રો જ્યારે પેટ્રોલીયમની અછતએશીયાનાં વ્યાપારની એક જ વસ્તુ એવી છે કે જેનાથી માંથી પસાર થઈ રહ્યા છે ત્યારે જ આરબ દેશોએ વળતે રાજકારણ ઘસમસતું આવે છે. પશ્ચિમ એશિયાનાં ઈસ્લામી ફટકે મારીને રાષ્ટ્રિય કર ને રાહ અપનાવ્યો છે. જાપાનની
પ્લેકના પટેલીયમ કે “ કાળા સેના નાં ભંડારે વિશ્વની ઔદ્યૌગિક પ્રગતિ અત્યારના દરે ચાલુ જ રહે છે તેને આ મહાસત્તાઓનું આકર્ષણ બની ગયાં છે. ઔદ્યોગિક યુરોપ ભંડારનાં ૮૦ ભંડારની જરૂર રહેશે ) બાકીનાં ૨૦: ભંડાર
છે તેનું મહત્વ સવિશેષ છે. આજે તે પેટ્રોલીયમ પ્રેજે. મેળવવા માટે વિશ્વના તમામ રાષ્ટ્ર કેવું ગંદુ રાજકારણ કટને બદલે જાણે કે પેટ્રોલીયમ પિોલીટીકસ ઉભું થયેલું જે વા રમે અને ૮૦% મેળવવા જાપાન કેવી મથામણ કરે ગડમળે છે. બીજી મહાસત્તાઓ અને ખાસ કરીને યુરોપને મથલે કરે તેની કલ્પના કરીએ તે પણ એશીયાના વ્યાપશ્ચિમ એશીયાનાં રાજકારણમાં વધુ દીલચસ્પી છે. પેટ્રોલીયમ પારમાં રાજકારણની રંગોળી પુરાઈ હોય તેવું ચિત્ર ઉપસી ઉત્પાદક રાક્ટને પણ હવે પેતાનું આર્થીિક અને રાજકિય આવે છે. જાપાન જેવાં ઔદ્યોગિક અને પેટ્રોલીયમની જરૂર મહત્વ સમજાયું છે. તેથી વિશ્વની કોઈ પણ મહાસત્તા સાથેની જેવા ઘણું રાખ્યું છે તેથી કદાચ વ્યાપારી ક્ષેત્ર કુરૂક્ષેત્ર બની વટાઘાટાની અને સોદાબાજીની તક તેઓ હવે ગુમાવવા તૈયાર જાય અને રાજકારણ ખટપટનું તીર્થધામ બની જાય, નથી. થોડા સેમય પહેલાં ઈરાનના શાહે પશ્ચિમી રાષ્ટ્રની તેલ કંપનીઓ માટે એક નવી જ ચેલેન્જ ઉભી કરી છે. જ્યારે બીજી બાજુએ જ ગતિએ અને રીતે પશ્ચિમનાં તેણે બે વિકલ્પ તેમની સામે રજૂ કર્યા છે કે “કાંત તેલનું પ્રગતિશીલ રાજનીપુણ રાષ્ટ્રો મધ્યપૂર્વમાંથી તેલ મેળવતાં ઉત્પાદન બમણું કરી આપો અથવા બધી તેલ કંપનીઓ હતાં એ હવે શક્ય નથી રહ્યું તો ત્રીજી બાજુએ યુરોપનાં ઈરાન સરકારને સોપીદ્યો” હવે જે ઉત્પાદન ક્ષમતા બમણી મઝીયારે બજારનાં રાષ્ટ્ર એવું વિચારી રહ્યા છે કે તેલનાં કરવા હોય તે દરરોજ ૮૦ લાખ બેરલ ખનીજ તેલ કુવા- સેદા સીધા જ તેલ ભંડારો ધરાવતાં દેશો સાથે જ હાથ એમાંથી કાઢવું જોઈએ તેમ ન કરે એ બધું વહીવટ ઈરાન ધરવાં વચ્ચે દલાલે જેવી તેલ કંપનીઓને ન રાખવી હવે પિતાનાં હાથમાં લઈ કન્સેકશન ભાવે યુરોપનાં રાષ્ટ્રોને આપે જે આમ થાય તે આ તેલ કંપનીઓને મહત્વનું સ્થાન
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org