________________
૫૪૪
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અમિતા ભાગ-૨
આવ્યા : “મંચુઓને કાઢે ચીનને સ્વતંત્ર કરે’ મકાનની નાના યુદ્ધ બાર સરદારે હસ્તિમાં આવી ચૂક્યા હતા. પિતાની ભીંતે પર દેખા દેવા લાગ્યાં.
જાતે પોતાને સેનાધ્યક્ષ તરીકે ઓળખાવતા. ચીનનો બને
તેટલે વધારે પ્રદેશ પિતાને કબજે કરવા અન્ય સાથે ઝઘને અદ્દભૂત ગતિએ ક્રાન્તિએ પ્રગતિ સાધી. ઘેડા જ
ડતા. ફરી એકવાર સુનયાત સેન માટે જીવનને ખતરે ઉભે મહિનાઓમાં નાનકીંગ સુનયાત સેનના સૈન્યના કબજામાં
થયે. અણીની પળે એનીયાન ભાગી ગયા. આવ્યું. ટુંક સમયમાં જ એક નાનકડા ચિનાઈ પ્રજાતંત્રની ઘોષણા કરવામાં આવી. એને પકડી લાવન, ૨ માટે ઇનામે ત્યાંથી એણે પશ્ચિમના દેટોની સહાય માટે દર્દભરી જાહેર થયાં હતાં પરંતુ એ ચીન છેડી ગયો હતો જાણે દેશ- વિનવણી કરી. પરદેશી કુમક વિના ચીને ફરીથી અંધાધૂધીમાં નિકાલ થયો હતો એ હવે પાછો આવ્યો. ચીનાઈ પ્રજાતંત્રને ફસાઈ જશે એવી એમને ભીતિ હતી. વિશ્વને મજબૂત ચીન પહેલે કામચલાઉ પ્રમુખ બન્યા.
મિત્ર તરીકે મળે એ આવકાર લાયક ન હતું ? માર્ક ઉરતાદ છાપામાર યોદ્ધો હતો. એણે સૈન્યમાંથી પરંતુ દેખીતી રીતે વિધ એ વિચાર કરતું ન હતુઃ રાજીનામું આપ્યું અને સૈનિક થવાની તમન્ના નહોતી, એને પશ્ચિમી રાજ્ય તરફથી સુન ને બીલકુલ સહુકાર સાંપડ્યો નહિ. શાળા શિક્ષક બનવામાં જ એને રસ હતો. શિક્ષક તરીકે યુવક યુવતીઓનાં માનસ ઘડવામાં એને રસ હતો. સુનયાત
છેવટે ઈસ્વીસન ૧૯૧૮માં પહેલા વિશ્વયુદ્ધનો લેહિયાળ સેનની સાચી વાત સૌને ગળે ઊતારવી હતી.
અન્ન આવ્યું. ત્યારે કંઈક આશા પડી. અમેરિકન પ્રમુખ
વુડ્રો વિલસન પણ મા જે શિક્ષક જ હતું. એમણે ઈસ્વીસન ૧૯૧૨ થી ૧૯૧૮ ઓગણીસથી પચ્ચીસ પિતાનો ચૌદ મુદ્દાને કાર્યક્રમ રજૂ કર્યો હતો એ પાર પડે વર્ષ નાનની આંગશા નોર્મલ શાળામાં એમણે શિક્ષક થવા તો ચીનને ઘણી જ મદદ થાય તેમ હતી. પશ્ચિમી સત્તાઓ તાલીમ લીધી. એ શાળામાં ગયા પછી પહેલી જ વાર એમણે ચીનાઈ નગરમાં જે બેટા અધિકારો ભેગવતા હતા તેને દુનિયાનો નકશો જોયો એ ચક્તિ થઈ ગયો. અત્યાર સુધી તો અન્ત આવે જ. પરંતુ ઈસ્વીસન ૧૯૧૯ના મે માં ભયંકર ચીનને વિશ્વનું મધ્ય બિન્દુ લેખવામાં આવતું હતું પરંતુ સમાચાર આવ્યા. વર્સેસ ખાતે મળી રહેલી મહાસત્તાઓને ચીનની સરહદ પાર એ એવું નહોતું લેખાતું એ એને ચીનના રાજ્ય તંત્રને ટેકે આપવાની જરાય ઈચ્છા ન હતી. પહેલી જ વાર ખ્યાલ આવ્યો. ચીન એ સમગ્ર દુનિયા નહોતી ચીનમાં પિતાના અધિકાર પણ છોડી દેવા તેઓ તૈયાર ન હતા. વિશ્વનું સૌથી મોટું રાષ્ટ્ર પણ નહોતું.
ચીનના યુવક વર્ગને આથી મોટો આઘાત લાગ્યો. ચીન મહાન રાષ્ટ્ર બનશે જ. એ દિવસથી માઓના પરદેશી થાણાં પર આક્રમણ કરવાને તેમણે નિરધાર કર્યો દિલમાં આ વાત વસી ગઈ. એ દવિસથી જ એ પ્રકારની મેની થી તારીખે પાંચ હજાર વિદ્યાર્થીઓ એ પેકીગની એના દિલમાં છાપ પડી ગઈ. એની વસ્તી વિશ્વના કોઈ પણ વિદેશી એલચી કચેરી પર કૂચ કરી ગયા. અમેરિકનને યુરપી. ખંડ કરતાં વધારે હતી ને?
અને રાજપુરુએ પિતાની સરકારને ન્યાયી વલણ અપનાવવા ડેકટર સુન યાત સેનના વિચારો ને અનુમોદન આપ
સમજાવવી જોઈએ એવી તેમની માગણી હતી. એમાંથી હુલડે નારાઓએ પોતાનો એક અલગ પક્ષ રચ્યો, રાષ્ટ્રીય પ્રજાપક્ષ
ફાટી નીકળ્યાં. યા કુંચીંગ ટેગ અને પુરાણા શાહી સેનાપતિ યુઆનને નવા સામ્યવાદી ઇતિહાસમાં તારીખ ને સુત્રોનો પાર નથી ચીનાઈ પ્રજાતંત્રને પહેલે પ્રમુખ બનાવ્યો હતો પતે કામ પરંતુ આ ચોથી મેના પ્રસંગે તે સમગ્ર દેશમાં હલ ચલાઉ પ્રમુખ પદ પરથી ખસી ગયો. પરંતુ સુનને યુએનમાં મચાવ્યાં. તેથી એ ખાસ નોંધ પાત્ર બની ગઈ છે. ચીનાઈ વિશ્વાસ નહી પરંતુ દેશમાં એને સારી આવકાર મળે એમ કાન્તિની બીજી કે શા કાઇ. સહાય માટે ચીનાઓએ રડિયા હતો. પ્રથમ તે આ શાણીને મુત્સદ્દી ચાલ જણાઈ એણે તો પર મીટ માંડી. મચુ સરકારની પડખે રહેવા વિચાર કર્યો..
ઈસ્વીસન ૧૯૧૯ના મે મહિનામાં જગતના ઇતિહાસ | સુન યાત સેનના ભારે દુઃખ સાથે એ વૃદ્ધ આદમીએ ને સમગ્ર ક્રમ પલટાઈ ગયે. એને બધે જ દોષ પશ્ચિમી મંચુઓને પુનઃ સરનશીન કરવા કાવત્રુ રચું, પિતાને સમ્રાટ સત્તાઓ પર ઢાળી શકાય તેમ છે. જાહેર કર્યો કમીન્ટીંગને બાજુએ મૂકવામાં એ સફલ પણ રશિયાએ ઝડપથી પુષ્કળ મદદ કરી. પૈસા, હથિયારો, થો ન મંચુવંશ તે એ પુનઃ સ્થાપી શક્યો નહિ. પરંતુ સલાહકારો ને ચીનમાં વરસાદ વરસી રહ્યો. એમની સાથે ચીનમાં અંધાધુંધી તો જરૂર ફેલાવી.
અર્ધ સમજાયેલ સંપ્રદાય પણ આવ્યોઃ સામ્યવાદ: પરંતું ઈશ્વરની કૃપા કે ત્રણ જ મહિનામાં યુઆનનું યુવાન માઓ ત્સ તુંગને હજી માંડ છવીસ વર્ષ થયાં અવસાન થયું. પરંતુ એટલા ટૂંકા ગાળામાં ય સેંકડે નાના એ આરતાથી એમાં ભળી ગયે. એ નવા સામ્યવાદી પક્ષમાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org