________________
[૧૨]
મહાન સાયરસ બાયબલમાં એક નાટકીય પ્રસંગ નેધલે છે. એમાં આ વાત સુંદર છે પરન્તુએ સત્ય હોવાની શંકા છે. બેબીલેનના પતનની આગાહી છે. ડેનિયલના ગ્રંથમાં એને અર્વાચીન ઇતિહાસકારો એટલું જ કબુલ કરવા તૈયાર છે કે આબેહૂબ ચિતાર આપે છે.
સાયરસને એસ્ટયાજીસ સાથે કાંઈક સંબંધ હશે. એમના મત
પ્રમાણે સાયરસ અભ્યાનનો શાહી વંશજ હતા. અન્શાન મહારાજા બેલશાઝાર પિતાને વિશાળ જનખંડમાં
મેસોપોટેમીઆની સરહદ પર આવેલું એક નાનકડું રાજ્ય સમારંભની તૈયારીઓ કરી રહ્યા છે. એક હજાર અમીર
હતું. સુસા એનું પાટનગર ઈસ્વીસન પૂર્વે ૫૫૮માં એ એના ઉમરાવોને આમંત્રણ આપેલું છે. જેરુસલેમના દેવમંદિરમાંથી
પિતા પછી અજ્ઞાનની ગાદી પર આવ્યો. બ્રીટીશ મ્યુઝિઆણેલાં સેનાનાં વાસણો લાવવા મહારાજાએ સેવક મેકલ્ય
યમમાં સાચવી રાખેલી એક ઈટ પ્રમાણે પછી અજ્ઞાન ને છે. આ પાત્રોમાં જ્યારે મહારાણીઓને રાજકુમાર જલપાન
મીડીઆ વચ્ચે યુદ્ધ, ફાટી નીકળ્યું સ્ટિયાજીએ મેટું કરી રહ્યાં છે. ત્યારે એક હાથ પ્રગટ થાય છે. દીપક સ્તંભ
લશ્કર એકઠું કરી અન્શન પર આક્રમણ કર્યું. પરંતુ એના વાળી દિવાલ પર એની અંગુલિઓ કંઈક લખે છે. મહારાજા
સૈન્ય બળવો કર્યો ને સરદારે એ અસ્કયાજીસને પકડી ના વદન પર વિષાદ રેખાઓ અંકાય છે. અગમ્ય વિચારો
સાયરસને હવાલે કરી દીધું. પછી સાયરસ મીડીઆના પાટ. એને અકળાવે છે. એના ઘૂંટણ અથડાય છે. એ બૂમ મારે
નગર એક બાટન ગયે. ત્યાનું સર્વસ્વ લૂંટી લઈ અજ્ઞાન છે; “અરે ! કોઈને બેલા આ દિવાલ પર શું લખાય છે!”
પાછો વળે. ડેનીયલને બેલાવી લાવવામાં આવે છે. દિવાલ પર લખાયેલી ભયંકર આગાહી એ વાંચે છે.
આમ સાયરસ મીડીઝને ઈરાનન મહારાજા બન્યો. એજ રાત્રે શેલડીન્સના મહારાજા એ૯શાઝારનું ખૂન
અને સુષા બન્ને રાજ્યનું પાટનગર બન્યું છતાં એક બાટનની
થી થાય છે. મીડીઅન ડાયસ એનું રાજ્ય આંચકી લે છે. પરંતુ
ખ્યાતિમાં ઓટ ન આવી. મનુષ્યના આ જન્મ આગેવાન આ વાતમાં થોડીક ઈતિહાસકારની ભૂલ છે. એ રાજા એશા
થવા નિર્માયે હોય એવા મહારાજાને અયાજીસને સ્થાને ઝાર નહોતે બેશકારની હત્યા નથી થઈ. ડરાયસે એનું
વધાવવા મીડીઝ તૈયાર હતા સાયરસ આયાજીસને અજ્ઞાન રાન્ય આંચકી પણ લીધું નથી. પરંતુ ઈરાનના સાયરસે
લઈ ગયે પરંતુ એની હત્યા ન કરી. બેબીલેન આંચકી લીધું હતું. ને પોતાની વિજય યાત્રા પર
એક બે વર્ષ પછી સાયરસને પોતાની વિજય યાત્રા કીર્તિ કળશ ચઢાવ્યો હતે.
આરંભવા પ્રેરણા થઈ. સાયરસે ઉત્તર મે પોટેસીઓ પર આ સાયરસ કેણુ? કે વંશજ ! ઇતિહાસમાં
આક્રમણ કર્યું. ઈસ્વીસન પૂર્વે ૫૪૭ માં એ ગાળાના પશ્ચિમ એનું સ્થાને શું ! પ્રાચીન ગ્રંથકારે રાજ્યના આર ભકાળનાં
એશિયાના મહારાજય લીડીઆએ એની વિજય યાત્રા થંભાવી. ચાર જુદા જુદા વૃત્તાતે આપ્યા છે. એ ચારેય ને મેળ
લીડીચાના મહારાજા કેસસ પાસે એ ઇરછે એ સાધવે અશક્ય છે. પરંતુ ગ્રીક ઇતિહાસકાર હીરોટોટસે સાય- બધું જ હતું. વિપૂલ સંપત્તિ, વિરાટ સૈન્ય ને સમગ્ર એશીઆ રસ પછી સિત્તેર વર્ષે ઇરાનની મુલાકાત લીધી હતી. એમણે માઈનરને ને આયોનિયન કિનારે આવેલાં ગ્રીક શહેરોને આબેહુબ ને વિગતવાર વર્ણન આપ્યું છે. સાયરસ નામના આવરી લેતું મહારાજ્ય હતું. છતાં એ ડરપોક હતા એના એક ઈરાની ઉમરાવને પુત્ર હતો એની પત્ની રાજકુમારી ને સાયરસના રાજ્ય વચ્ચે એક માત્ર હેલ્યાસ નદી વહેતી મેન્ડેઈન મીડીઆના મહારાજા એસ્ટીઆ જીસનું એકનું એક હતી. ક્રાઈસે સાયરસની મહત્વાકાંક્ષાઓની વાત સાંભળી સન્તાન હતી. ઈરાન તે વેળા બહુ નાને પ્રદેશ હતે. ઈરાન હતી. લાડીઓને મીડીઆ વચ્ચે ઘણાં વર્ષોનો જૂને મીઠું ને કાપીઅન સમુદ્ર વચ્ચેનો પ્રદેશ મીડીઆ કહેવાતે એમ્યા- સંબંધ હતે. બન્ને રાજકુટુંબે લોહીની સગાઈની સ્નેહગાંઠે
અને કઇએ આગાહી કરી હતી કે એની પુત્રીને પુત્ર નું બંધાયેલા હતા છતાં મીડીઆને નવે રાજા આ સંબંધ રાજ્ય આંચકો લેશે તેથી એણે એના પુત્રીને પુત્રની હત્યા સાચવતે કે કેમ એની ક્રાઈસસને શંકા હતી. કરવાના હૂકમો છોડયા પરંતુ એ જંગલી હૂકમને યૂકિતપૂર્વક અનાદર થયો. બાલક “મોટો થયો એટલે એણે પોતાના એટલે કોઈ સે ઈજીપ્ત, બેબીલેનિયા ને પાર્ટન ગ્રીક દાદાજી વિરુદ્ધ બંડ ઉઠાવ્યું ને એમને સ્થાને પિતે મહારાજા સાથે મૈત્રીસંબંધ બાંધવા દુરસ્ત ધાયું”. સાયરસ સાથે યુદ્ધ
થાય તે પોતે જીતશે કે કેમ એની આગાહી જણવા એણે
થયે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org