Bharatiya Asmita Part 2

SR No.: 005145
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1976
Total Pages: 1042
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 48 MB

Page 371

૩૬૬
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા-ભાગ ૨ અગાલ તેનુ સૌથી ઉંચું શિખર છે. તેની ઉંચાઈ ૨૮૯૨’સુવિધાઓ પ્રાપ્ત થાય છે. આથી તે માત્ર એશિયામાં જ જેટલી છે. કિરગાલ પાટ્ટા (૭૮૫૭’), આદમનુ શિખર નહિ, સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રસિદ્ધ થાય છે. (૭૩૬૦’ ) અને નાનુન કુલા ( ૬ ૬૭૯' ) ત્યાંના અન્ય શિખા છે.
આમ, સમગ્ર એશિયામાં જોઇએ તે, એશિયાના મધ્ય ભાગ મુખ્યત્વે ગિરિવાના બનેલા છે. એશિયાની મધ્યમાં વિસ્તૃત અને ઉંચી પંત શ્રેણીઓ આવેલી છે, જે તુર્કસ્તાનથી શરૂ કરી પામીરના ઉચ્ચ પ્રદેશ સુધી ફેલાયેલી છે. પામીરની પૂર્વમાં ઉચ્ચ પ્રદેશ અને તેને બનેલા એક વિશાળ ત્રિકષ્ણુ છે. ત્રિકોણની એક બાજુ પામીર થી બેરીંગની સામુદ્રાને સુધીની છે, જેની લંબાઈ ૫૦૦૦ માઇલ થી વધારે છે. બીજી બાજુ લગભગ ૨૫૦૦ માઇલ લાંખી છે. અને હિમાલય પર્વત માળા તેમજ મલયેશિયાના દ્વિપકલ્પને આવરી લેછે. ત્રીજી બાજુ મલયેશિયાના દ્વિપકલ્પ અને બેરીંગની સામુદ્રધુનિને જોડે છે, આ ત્રિકોણની વચ્ચે U, S. A. કરતા બમણા વિસ્તાર ધરાવતા પ્રદેશ માનવવસ્તી વિહીન છે. કારણકે વચ્ચેના ભાગમાં પતાને કારણે સમુદ્રના ભેજ પહેાંચી શકતા નથી, વચ્ચેના ઉચ્ચ પ્રદેશની ઊંચાઈને કારણે તે ખૂબ ઠંડા રહે છે. અને ખેતી માટે લાયક નથી. વાહન વ્યવહારમાં પણ આ પર્વત અને ઉચ્ચ પ્રદેશે બાધારૂપ છે. તુર્કસ્તાનના મુખ્ય શહેર અંકારાથી તહેરાન, કાબુલ, લ્હાસા અને નાનકીગ સુધીના ૧ ૪૦૦૦ માઈલના અંતર સુધી બહુજ થાડા રેલ્વે માર્ગો આવે છે. ચીન અને ભારત નજીક હાવા છતાં તેમને જોડતા રેલ્વે માગ નથી. એશિયાના ગિરિવરને આ મેટામાં મોટો ગેરલાભ છે. પરિણામે હિમાલયની દિક્ષણે અને ઉત્તરે રહેતી પ્રજા ઘણી ભિન્ન જોવા મળેછે. પવતમાળાએ તેમની સાંસ્કૃતિક-ભિન્નતા માટે સંપૂર્ણ પણે જવાબદાર છે.
આમ એશિયાના ગિરિવરાના વિસ્તાર શુષ્ક અને માનવ
વસ્તી વિહિન છે. જ્યારે એશિયાની નદીઓ માનવને આશિર્વાદ રૂપ છે. સદીએ માનવ વસવાટનાં કેન્દ્રો આ નદીઓનાં મેદાને! અનેલા છે. કુદરતે એશિયાના પડાડી પ્રદેશોમાં જે ઉણુપા રાખીને છે તેનું વળતર નદીખાનાં ફળદ્રુપ મેદાનમાં વાળી આપ્યું છે. તેના મેદાનાની ફળદ્રુપત અશિયાના મોટા વિસ્તારની માનવ વસ્તીને ખોરાક પૂરી પાડવા સમર્થ છે.નદીઓમાં પાણીના જથ્થા પુષ્કળ છે. લાખ એકર જમીનને સી’ચાઇની સગવડ તે પૂરી પાડવા શક્તિમાન છે. જળમાર્ગ અને જળવિદ્યુત માટે પણ એટલી જ ઉપયોગી છે. માનવ સંસ્કૃતિના પારણાં આ પુનિત નદીને કાંઠે જ ઝૂલ્યા હતા. ભારત અને પાકિસ્તાનમાં આવેલા ગંગા અને સિંધુ નદીનાં મેદાનેા; ઈરાકનુ દજલા અને ફાતનું મેદાન ચીનનાં હુઆંગ હા, યાંગ કિયાંગ અને સિકયાંગ નદીઓનાં મેઢાના, રશિયામાં રહેલા આબે, ચેનેસી, લીના તેમજ વાલ્ગાના મેદાન, દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયામાં ઈરાવતી, મિનામ અને મિયાંગના મેઢાને મહત્વ પૂર્ણ છે. આ બધી નદીઓનાં મેદાનોમાં વસવાટ માટેની સંપૂર્ણ
એશિયાની નદીએ મુખ્યત્વે મધ્ય એશિયાના પહાડી પ્રદેશોમાંથી નીકળતી જોવા મળે છે. મધ્યએશિયાને ઉચ્ચ ભાગ–એશિયાનુ હૃદય-પેાતાના દિલને નિચેાવીને ચારે બાજુએ પાણી વહેવડાવે છે. દૂરદૂરના મહાસાગરો સુધી નદીઓ પહોંચ શકે તેટલું પાણી આ નદીને મધ્ય એશિયાના પ્રદેશ પુરૂ પાડે છે. એશિયાખ’ડની ઉત્તરે આર્કટિક મહાસાગર, પૂર્વમાં પેસિફિક મહાસાગર અને દક્ષિણમાં હિંદી મહા સાગર આલા છે. આ મહાસાગરને એશિયાની મહત્વની નદીએ મળે છે. જ્યારે કેટલીક નદીએ એશિયાના આંતરિક જળાશયામાં લુપ્ત થઈ ાય છે. આથી એશિયામાં વહેતી નદીને ચાર વિભાગમાં વહેંચી શકાય.
Jain Education Intemational
૧ આર્કટિક મહાસાગરને મળતી નદીએ ૨ પેસિફિક મહાગાસરને મળતી નદીએ ૩ હિંદી મહાસાગરને મળતી નદીએ ૪ આંતિરક જળ શયાને મળતી નદીએ
આટિક મહાસાગરને મળતી નદીઓ
ઉત્તર એશિયામાં વહેતી અને આટિક મહાસાગરને મળતી નદીઓમાં આબે, ટેનેસી અને લીના મુખ્ય છે. વિશ્વની અગિયાર મેાટી નદીઓમાં તેમની ગણના થાય છે. મધ્ય એશિયાના પહાડી પ્રદેશમાંથી નીકળીને તે સાઇબિરીયાના સમત્તલ મૈદાનામાં પ્રવેશે છે. આ પ્રદેો એટલા સમતલ છે કે નદીઓ ખૂબ જ મંદ ગતિએ આગળ વધે છે. આ નદીએના મુખથી કેટલાક માઇલો સુધીના ભાગ શિયાળામાં બરફથી ઢંકાયેલા રહે છે. ઉનાળામાં બરફ ઓગળે છે. ત્યારે આ નદીઓનુ`
પાણી દૂર સુધી ફેલાઈ જાય છે,
આબે નદી
આ ની સાઇબરીયાના મોટા વિસ્તારને પેાતાના ખીણુ પ્રદેશમાં સમાવી લે છે. અલ્તાઇ પર્વતમાંથી નીકળી તે ઉત્તર તરફ વહે છે. યુરલ પર્વતમાંથી નીકળતી અન્ય નદીએ પણ
તેને મળે છે. ધરતીશ દી પણુ આબેને મળે છે. ઈરતીશ
અને
આબેનાં સ’ગમ પછી તે વિભાગમાં વહેંચાઈ જાય છે.
૧. માટી એએ અને ૨. નાની એબે. એબે નદીનુ મુખ પહેાળું છે, પરંતુ શિયાળામાં તે ખરફથી ઢોંકાઇ જાય છે. ઉનાળામાં આ નદી જળમાર્ગ તરીકે ઉોગી છે. ચેનેસી નદી
મધ્ય સાઇબિરીયામાં આ નદી વહે છે, મધ્ય એશિયાના ઉચ્ચ પ્રદેશોમાંની નીકળી. આર્કટિક માસાગરને મળે છે.