________________
૨૨૬
એશિયાની ભૂમિકા સાથે ભારતીય અસ્મિતા ભાગ-૨
પ્રચાર શું આપ આવી રીતે કરે છો! પિતે ફરી એમને ત્યાં પાંચ લાખ માણસે હાજર રહ્યા હતા. મેક્ષ પરિવટું મોકલવા માટે લખે છે અને જે આ વખતે તેઓ નહિ આવે સમાપ્ત થયા પછી યુએનશુઆંગે પિતાના માદરે વતન જવાની તો પિતાની દુબુદ્ધિ જેમ કહેશે તેમ કરશે જરૂર પડે તે રજા માગી. હર્ષના આગ્રહથી તે બીજા ૧૦ દિવસ રોકાઈ પિતાનું લશ્કર અને હાથી વંટોળિયાની જેમ ત્યાં ઉતારી ગયા. કામરૂપના કુમારરાજે યુએનશુઆંગને પિતાના રાજયમાં પાડશે અને નાલંદાના મઠને ધૂળ ભેગો કરી નાખશે. એમાં રહેવા જણાવ્યું અને ૧૦૦ (સો) સંઘારામે બંધાવી આ વા સહેજ પણ ફેર નહિ પડે માટે ગુરૂજી પૂરો વિચારી જોજે. વચન આપ્યું. પણ યુએનશુઆંગ પિતાના વતનમાં જવા આ ધમકી ભર્યો. પત્ર મળતાં શીલભદ્ર હસીને યુન
ખૂબજ આતુર હતો તેણે કુમારરાજને જણાવ્યું કે સૂત્રમાં
કહ્યું છે કે માણસ ધર્મજ્ઞાનના પ્રચારને અટકાવે છે તે જમે શુઆંગ જવા માટે રજા આપી. રાજદૂત સાથે યુએનશુઆંગ
જન્મ આંધળા થાય છે. હર્ષે પણ આ સાંભળી પિતાને કામરૂપ ગયો. ત્યાં તેને ભવ્ય સત્કાર કરવામાં આવ્યા. વિરોધ છેડી દીધું. અને ઉપરથી જણાવ્યું કે તમારે કયા લડાઈમાંથી પાછા ફરતા શિલાદિત્ય (સમ્રાટ હર્ષ) ને
માગે થઈ પાછા ફરવું છે અને રસ્તામાં તમારે શું શું ખબર મળી કે યુએનશુઆંગ કુમારરાજને ત્યાં છે તેથી શિલા
જોઈશે? ભારતના રાજવીઓ કેવા પ્રેમાળ હતા તેને પરદેશીને દિત્ય યુએનશુઆંગ ને બેલાવવા માટે કુમારરાજને ત્યાં પિતાને
ના અહી પરિચય થાય છે. દૂત મેક પણ કુમારરાજે જણાવ્યું કે કેઈએ તો મારું માથું લે પણ ધર્મગુરુ (યુએનશુઆંગ) નહિ મળે. આ સમા- ભારતમાંથી યુએનશુઆંગને ખાલી હાથે નહિ કરવા માટે ચારની હર્ષને જાણ થતાં હર્ષે બીજે દૂત મોકલી તેના માથાની આગ્રહ કરવામાં આવ્યો. ત્યારે યુએનશુઆંગે વરસાદી માગણી કરી. કુમારરાજને હવે પિતાની ભૂલ સમજાઈ અને બચવા માટે ચામડાને કેટ માગ્યે પણ ભારતના રાજવીઓ તે યુએનશુઆંગને લઈ લશ્કર સાથે ગંગા નદીના રસ્તે હર્ષની એ તેને અનેક વસ્તુઓ ભેટ આપી અને તેને વળાવવા. માટે પાસે આવવા નિકળ્યો હર્ષે પ્રેમ પૂર્વક યુએનશુઆંગને સત્કાર તેની સાથે કેટલાય માઈલને તેઓએ પ્રવાસ કર્યો. કર્યો. પિતાના રાજભવનમાં યુએનશુઆંગ અને કુમારરાજને બેલાવ્યા. ત્યાં રાજાએ (હ) યુએનશાંગે લખેલો ગ્રંથ સિંધુના પ્રવાહને ઓળંગતાં યુએન આગે સૂત્રની ૫૦ જે અને તેનાં વખાણ કર્યા. શિલાદિત્યની બહેન રાજ્યશ્રી હસ્તપ્રતા અને ભારતીય યુપીના ' પણ સાથે હતી, યુએનશઅંગે કરેલી મહાયાનની પ્રતિષ્ઠા જોઇ કપિશના રાજવીએ યુએનશુઆંગને સત્કાર કર્યો. અને તેની તે પણ બહુ રાજી થઈ ગઈ હતી અને તેણે પણ યુએનશ ગુમ થયેલી હસ્તપ્રતે ભેગી કરી લાવવા ઉદ્યાનમાં માણને ગના વખાણ કર્યા હતાં.
મે કલ્યા. અહીં અનશુઓને દ. માપ રોકાવું પડયું. એ.
પ્રવાસીને પુસ્તક માટે કેટલી કાળજી હતી તે અહીં આપણને હર્ષે કાન્યકુજમાં યુએનશુઆંગન ગ્રંથની મહત્તા બતા જોવા મળે છે. અનેક મુશ્કેલીઓ પાર કરતા તે પિતાના .તવવા માટે એક મહાપરિષદ બોલાવી અને તેમાં આખા ભાર- નમાં આવ્યું અને ચીની સમ્રાટની રજા મેળવી ચીનમાં પ્રવેતના પંડિતેને નિમંત્રણ આપ્યું. આ મહાપરિષદમાં ૨૦ છે. ત્યાં તેનું ભાવભીનું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું. રાજાઓ હીનયાન અને મહાયાનના શાસ્ત્ર જાણનાર ૩૦૦૦ ભિક્ષુઓ, ૩૦૦૦ બ્રાહ્મણે અને જૈન ઉપરાંત નાલંદાના
ચીનના પાટનગર છે એક મઠમાં તેને રહેવા માટે ઉતારો મઠમાંથી ૧૦૦૦ ભિમુઓ આવ્યા હતા. આમાંને એકેએક આપવામાં આવ્યા તેણે આ મઠમાં ભારતથી આણેલે ખજાને માણસ વિદ્વત્તા, તર્ક અને વિવાદ માટે વિખ્યાત હતે.
ઉતાર્યો. તેના આ ખજાનામાં ભગવાન બુદ્ધના સ્થૂલ શરીરના ઉતાર્યો. તેના આ ખજાનામાં ભગવાન બુદ્ધના
૧૫૦ જેટલા દેવ હતા. તે રૂપાની અને ચંદન રાજાએ બે વિશાળ સભા મંડપ બંધાવ્યા હતા. દરેકમાં કાષ્ટની ભગવાન બુદ્ધની કેટલીય પ્રતિમાઓ હતી. ૨૨૪ એક એક હજાર માણસે બેસી શકે તેવી વ્યવસ્થા હતી. ખૂબ સુત્રોના પુસ્તક ૧૯૨ શાસ્ત્ર, "વિ શાખાને ૧૫ પુસ્તક ઠાઠમાઠથી યુએનશુઆંગને મંડપમાં લઈ જવામાં આવ્યા અને વગેરે મળી કુલ ૬૫૭ ( છ સત્તાવન , ઉત્તમ પ્રકારના તેમાં વીસ દેશના રાજવીઓ, ભિક્ષુઓ અને બ્રાહ્મણેમાંથી ગ્રંથ હતા. આ ગ્રંથને ઉચકવા માટે .સ ઘોડાઓને કામે પસંદ કરેલા ૧૫૦૦ માણસને સભા મંડપમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા. સમ્રાટ હર્ષની સખ્ત દમદાટીને લઈને કોઈપણ પંડિત વાદવિવાદની હિમ્મત કરી નહિ. અઢારમા દિવસે યુએનશુ- આ મઠમાં રહીને તેણે ત્રણ ષ માં ૫૮ (અઠ્ઠાવન) પુસ્તકો ગને હાથી પર બેસાડી બહુમાન આપવામાં આવ્યું. તે દિવ. લખ્યાં ચીની સમ્રાટના આગ્રહથી ‘સિ-યુ-કી” નામે ગ્રંથ સથી મહાયાની તેને “મહાયાનદેવ” કહેવા ગ્યા અને લખ્યો જે આજે ઇતિહાસ ગ્રંથમાં અતિમહત્વનું સ્થાન હિનયાનીઓએ તેનું મેક્ષદેવ નામ પાડ્યું.
ભગવે છે. હર્ષના ખાસ આગ્રહથી યુએનશુઆંગ હર્ષની માસ ચીની સમ્રાટ થઈ શુગના અવસાન પછી (ઈ. સ. ૬૫૦) પરિષદ માટે પ્રયાગ ગયે. યુએનશુગના જાગ્યા પ્રમાણે યુઅન શુઆંગે ખૂબ જ ઝડપથી કામ શરૂ કર્યું. તે રોજ સવારે
૩૧
૫૭ ( છ
સત્તાવન, ઉત્તમ
એ અને બ્રાહ્મણોમાંથી
પસંદ કરેલા ૧૫૦ મા
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org