Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 04

SR No.: 005138
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1988
Total Pages: 254
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 17 MB

Page 58

ભાવમાણે પ્રક્રિયા
*******************
ભાવ-કર્મણો પ્રક્રિયા
*********************
કર્તાની સાક્રયતા બતાવતું વાકય હોયતા કર્તરિ પંચના કહેવાય જે કે મેશ પુસ્તક લખેછે’” – પણ કની મુખ્યતા હાય અને કર્તા સાધન રૂપજ હોયતો તે કપ્સ રચના કાય. જેમકે રમેશ વડે પુસ્તક લખાયછે” – અડ્ડીં‘પુસ્તક’'ક'ની મુખ્યતા છે. જો સકક ધાતુ (યના ક્ર` હોયપણ એક કે ધાતુ હાયતા ત્યાં માત્ર ક્રિયાભાવની મુખ્યતા પ્રશ્ન થ થ અને કર્તા ક્રિયાનેા સહેનાર અને તે ભાવે રચના” જેમકે રમેશ વડે લ ખાયછે અહીં કર્મીની વિવક્ષા નથી માટે ભાવે પ્રયોગ ગણાય. – આ પ્રક્રિયામાં આવા કણ ભાવે પ્રયાગતા અભ્યાસ છે.
(૨) યઃ કૃિતિ ૩/૪/so
(૧) તલાવ્યાનાવાત્ર્મમારે યસ્તવોશ્ર૩/૩/૨૧/ * પુત્રથ :- ત્સાવ્ય-પ્રનાવાર્ ર્ન-માવે ત્ય ન = બ્રુહ - મર્થાઃ ૬
* વૃત્ત :- સŻમાર્મામ તે શિતિ : स्यात् । मत्र कर्मण प्रत्यय विधानेनात्वा कर्मणि प्रथमा । * વ્રુત્તિ :- તર્ારમને ત્' ” તર્વાધ ત્વચા कर्मापेक्षा पर्यवचनानि च । नीव हि कृषेण्यन्ताद्दू हिच्छ कर्म का वक्षितक काच्च भावेस्युः चिरुघशास्रः पचिराचिदण्डिम मथि जेप्रमुखा द्विकर्माणः મૈં ધૃત્વ :- તત્ આત્મનેપ૬ ના પ્રત્યયા | ગૌને ઈને ઝુકે: પ્રવાળે નર્-પામ્બુદ્ઘમાથુંયે તથા ય વન અને પુરુ બનાળા પ્રયા સમ | રાકૢ ચિનગૅજ્જ શ્રેય ઈનેવાંધન્યાતાનાધાતુથી કમ'ણિ (મ' અથ*મા) અને મકર્માંક ધાતુથી મુલતાનના વર્તે પ્રત્ર: વેગ, વતૅ પ્રમ્પ વચ્ચે તેમજ અ.પત્રક્ષીત મવાળા ધાતુની ભાવ અપ'માં પ્રગ્ન્યા । જૂથો વ, ડ થાયછે. (ઉદ્દા સૂત્ર: ૨ જુઓ) મૈં નૃત્ય :- સવ' ધાતુઓને ભાવ અને * અનુવ્રુતિ :- વર્તુળ દાનાનો ...૨/૩/૨૦થી | કમ" (માવ-હળ) પ્રયે.ગમાં શિત (કાળના) પ્રત્યય
आत्मनेपदम्
લાગતા વા (૫) પ્રત્યય થાયછે.
0 અહીં મમાં પ્રત્યયના વિધાન વર્ડ * ઉક્ત થવાથી
વિશેષ :- 0 પ્રત્યયા :- ચક્ષુ સ્વદ્ અને તુર્ ના સમાનાર્થી અને (૫/૩/૧૩૯ થી ૧૪૧)
કર્દાળિ-કમને પ્રથમાં થાયછે. તેમજ કમની અપેક્ષાએ અથ અને વચન થાય.
|
0 આક્રમ’* ધાતુ :– જેમાં સ્મની વિવક્ષા થઈ હોય તે દા.ત ચૈત્ર વડે સાડી કરાઈ - અહીં ‘‘સાડી’ ટમ છે માટે 'રવું" % ધાતુ સક્ષ્મ'ક કહેવાય. 0 આમ, ધાતુ :- જે ધાતુને મ' ન હેાય તે જેમકે ઊંધવું – રવું વગેરે
0 [ *ણિ પ્રવેગમાં ઠમની મુખ્યતાથી કમ' જે પુષ અને જે વયતમાં ઢાય ત પુરૂષ અને તે વચનનેા પ્રત્યય ધાતુને લાગેછે. કમ'ને પ્રથમા-ર્તાને તૃતીયા થાય છે. ો ભાવે પ્રોગ હૈયતા ક્રિયાની મુખ્યતા હોયછે, તેથી ધાતુને ત્રી.પુ. એ વના જ પ્રત્યય લાગેકે. – કર્તાને તૃતીયા થાયછે, તેમજ ક્રમ" હેતુ નથી ] 0 1 કિમ’* ધાતુ ( અહીં માત્ર અર્થ છે વિશેષ વિવક્ષા માટે પરિશિષ્ટ જુઓ)
1) અવિક્ષિત ક્રમ” :- ધાતુ સમા ક હાય પશુ પ્રયોગ માં ક્રમ” એવામાં ન આવે–જેમકે- ચૈત્ર વડે કરાયછે’ - મૈં ધાતું સમક છે પણ પ્રયોગ કરનાર કમ”ની વિક્ષા કરતા નથી,
:
0 અમક અને અવિવક્ષિત કમ'વાળા બન્ને ધાતુ અંકમદ્ય જ ગણાય – જો નિત્ય અમાઁક લખ્યું હોય તે ત્યાં અવિક્ષિત કક્ર ધાતુ ન લેવા.
[૧૯૭૮]
..
ની, હૈં, વરૂ, જૂ, ન્ત, તુ,, ચ્, મિસ્, ચિ, ર, ચાણ્, વર્, માર્, વ્ર, , ચ, મસ્, નિ વગેરે ધાતુ ડ્રિંકમક છે. (તેમાં સ્તુફ્ થી રાર્ સુધીના સાત
...
O
*૩પાર્થનામયજ્ઞ: ન્યાય-૨૮ ન્યાસ પૃ. ૨૬ (નામાર્થ્યપ્રથમા)