Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 04

SR No.: 005138
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1988
Total Pages: 254
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 17 MB

Page 225

અભિનવ લઘુપ્રક્રિયા હવ વર્ણ ક્રમથી નામ લઇને નીચની સાડા પાંચ કારિકાઓ દ્વારા વ્યંજનાન્ત શનિદ્ धातुमाने माने थे. द्विविधोऽपि शकिश्चैवां, वचि - विचि - रिची पचिः ॥ २ ॥ सिञ्चतिर्मुचिरतोऽपि पृच्छति-भ्रजि-मा-भुजयो भुजि-यजिः । ध्वञ्जि रञ्जि-रुजयो णिजि विजु पञ्जि भञ्जि भाजयः सृजि-त्यजी ॥ ३ ॥ स्कन्द-विद्य-विद्ल-विन्तयो नुदि. विद्यतिः शदे सदी-भिदि-च्छिदी । तुद्यदी पदी हूदी खिदी-क्षुदी गाथ-माधि-शुपा युधि-व्यधी ॥ ४ ॥ बन्धि बुध्य रुषयः कुधि-क्षुधी सियान समाजात-मन्यती । आपिना तपि शपि-क्षिपि-च्छु लुम्पतिः सूपि-लिपी वपि-स्वपीः ।। ५ ।। यभि रभि-लभि-यमि-रमि-नाम-गम: अशि-लिशि-रुशि-रिशिदिशतिः । स्पृशि मृशति-विशति-शि-शिष्ल शुश्य विपि पिषि-विष्ल-कृषि-तुपि-दुपि-पुषयः ॥ ६॥ रिलष्यति विपिरतो घसि वसती रेहनि-ल हि रिही अनिगदितौ । देग्धि-दाग्धि-लिहयो मिहि-वहनि नद्यन्दैि हानि स्पुटमटि ।। ७ !!
द्विविघोऽपि शकिः = १२८० शनिंच (शक) १९५४ वचण (वच्) भाषणे भा घातुनो मर्षणे । १३०० शक्लंटू (शक् ) शक्तौ। (अखि युजादि मा ५is qया मेट् म.. शकि समयी शक् पातु ना मर शक् विचिः १४७५ विचपी (विच ) पृथग्भावे । धातु शकि: शी मिi . | रिची-१४७४ रिपी (रिन् ) विरेचने। १९५३ ___ वचिः-१०९६ वचंक् (वच्) भाषणे । ११३५ | रिचणू (रिच वियोजने च-24 पातु युजादि-पडित 'वगक (ब) व्यक्तायां वाचि' मे बालन ने पाया से छे. (विचि-रिची' मnि पाना વન આદેશ થાય છે, તે જો કે લાક્ષણિક છે તે પણ દૂ સમાસથી વચન થયેલ છે ) - सेवा, भेटमा स तुन ऊकारन्त
पचिः = ८९२ डुपची (पन्) पाके ॥ २ ॥ પણું હેવાથી પણાની પ્રાપ્તિ તે ઠતા જ તે પ ધ gઠેમાં અનુસ્વાર સહિત નિદે' હેનાથી ધાતુનું
सिञ्चः = १३२१ विधी (सिन्क्षरणे । अनिट् पाणु प्रतिपादन रेसुछ माटे यचि या वच्
| (पा धातुन २१२ मा श्वित् प्रत्यय होचायी सिञ्चति
| मे ५ ५ने આદેશવાળા મેં ધાતુનું પણ પ્રહણ થાય છે
छे.)
मुचिः- १३२० मुचल तो । मुच् मोक्षणे । . . . . . . .. .... .... .....
| १७३१ मुचण ( मुन्) प्रमोचने' से बात * शकि मेरान्त शकि मनु प्रबनाना मनु
ચુરાદને હેવાથી અનેક સ્વરાળો થાય છે માટે તે २५. शक यातुयी इ प्रत्यय भासान शकिनेस
મેટું મનાય છે. છે. આ રુ પ્રત્યય ધાતુનું તે તે ખાનુ વુિં વિશિષ્ટ જે શબ્દ સ્વરુપ તેને જણાવવા માટે અથવા તે તે વસ્તુને
पृच्छ ते१३४७ प्रछंन (प्रच्छू ) झीप्सायाम् । કાએ જે અર્થ તેને જણાવવા માટે વરાય છે. આ
नजि - १३१६ भ्राजील ( भ्रष्न् । पाके । इ प्रत्यपनी म 'कि भने रित' में प्रत्ययो मस्जि-१३५२ तमजोर मन मज ) शुद्वौ। પણ જાણવા આ ત્રણેય પ્રત્યનું વિધાન સૂત્ર भुजयः- १३५१ मुजोन 'मुन्। कौटिल्ये । “इ कि-शित पुरुषार्थे [५/३/१३८] ' छ | १४८७ भुजेष : भुज) पालनाभ्यवहारयोः । (R પ્રસ્તુતમાં ધાતુના સબ્દ સ્વરૂપને જ જીવવા માટે રૂ! પૂર્વના પાતુ એ સાથે ઇન્દુ સમ થી બહુવચન प्रत्यय ये 2. भारत माग in ।। કઈ પણ પ્રત્યય હોય ત્યાં સ્વયં ધટન કરી લેવી.
युजि= १२५४ युजिन् ( युज् ) समाधौ ।