________________
૧૫૬
મગજ અને જ્ઞાનતંતુના રોગો બીજા રક્તકણોમાં દાખલ થાય છે. વાઇવેક્સ મલેરિયામાં આ ચક્ર લાંબો સમય ચાલ્યા કરે છે. ફાલ્સિપેરમ પ્રકારમાં માનવશરીરમાં એક જ ચક્ર હોય છે.
હકીકતમાં અસંખ્ય રક્તકણોનું એક સાથે તૂટવું-ફાટવું એ મલેરિયાના રોગમાં ઠંડી વાય અને તાવ ચઢે તેનું મુખ્ય કારણ છે. વારંવાર મલેરિયા થવાના કારણે જે એનેમિયા (લોહીની ફિકાશ - ઓછું લોહતત્ત્વ (હીમોગ્લોબિન) થાય છે તેનું પણ આ જ કારણ છે.
આમ, માદા એનોફિલિસ મચ્છર અને માણસ વચ્ચે પોતાની આવ-જા ચાલુ રાખી મલેરિયલ પૅરૅસાઇટ્સ પોતાનું અને સાથે સાથે મલેરિયાના રોગનું અસ્તિત્વ ટકાવી રાખે છે. ચેપી મચ્છર કરડ્યા પછી ૮થી ૧૪ દિવસ પછી જ મલેરિયાનો તાવ આવે છે.
મલેરિયાનાં લક્ષણો
મલેરિયાના હુમલાના ત્રણ તબક્કાઓ છે.
(૧) શરૂઆતમાં દર્દી કંપારી કે સખત ધ્રુજારી (ખાટલો પણ ધ્રુજે તેવી ધ્રુજારી) અનુભવે છે.
(૨) ધ્રુજારી શાંત થતાં તાવ ચઢે છે ને ગરમી લાગે છે.
(૩) થોડા સમય પછી ખૂબ પરસેવો વળી તાવ ઊતરી જાય છે. દર્દી ખૂબ નબળાઈ અનુભવે છે.
દ૨ ત્રીજા દિવસે આવો જ હુમલો થાય છે. આ સાથે માથાનો દુખાવો, શરીરમાં કળતર, ઊબકા અને ઊલટી પણ થાય છે તેમજ લૂખી ખાંસી રહે છે. કેટલાક કેસોમાં હોઠ પર ફોલ્લા નીકળે છે (હરિપસ સિમ્પ્લેક્સ, લેબીઆલીસ)
ખાસ કરીને ફાલ્સિપેરમ નામનો મલેરિયા બીજાં ઘણાં અસામાન્ય લક્ષણો-ચિહ્નો સાથે થઈ શકે છે. તાવનો લય અનિયમિત હોય છે. ફાલ્સિપેરમ મલેરિયાને ઝેરી મલેરિયા પણ કહે છે. આ પ્રકારના મલેરિયાના જીવાણુ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
