________________
લબ્ધિ તણા ભંડાર થતો નથી, એટલે આત્મા અને શરીર ભિન્ન છે.
હવે જો આત્માને કેવળ શરીરથી ભિન્ન જ માનવામાં આવે તો શરીરના નિમિત્તથી થતાં કર્મો આત્માને શા માટે ભોગવવા પડે ?
"હે ગૌતમ ! આત્મા શરીરથી ભિન્ન પણ છે અને અભિન્ન પણ છે. બંનેનો સંબંધ સાંયોગિક છે, સ્વાભાવિક નથી.”
લુહાર જયારે લોઢાના લાલ ગોળાને ટીપે છે ત્યારે અગ્નિ અને લોઢું ભિન્ન છતાં, લોઢું ટીપે છે ત્યારે અગ્નિનો સંયોગ હોય છે. તેમ શરીરમાં વિદ્યમાન આત્માથી જે જે કર્મોનું ઉપાર્જન થાય છે, તેનું વેદન આત્મા કરે છે. હવે જો આત્મા અને શરીર કેવળ એકરૂપ હોય તો આત્માનો મોક્ષ પણ ન થાય. પણ બંને ભિન્ન હોવાથી કર્મોનો નાશ થતાં આત્મા મુક્ત થઈ જાય છે.
શરીર રૂપી છે કે અરૂપી !
શરીર, વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શોદિવાળું હોવાથી રૂપી છે. ઔદારિક શરીરની અપેક્ષાએ કાર્યણ ચક્ષુગોચર થતું નથી.
તેજસ શરીર સૂક્ષ્મ હોવાથી
જયાં સુધી શરીર જીવ સહિત છે ત્યાં સુધી એને સચિત (સજીવ) કહેવામાં આવે છે. મૃતદેહને અચિત કહેવામાં આવે છે.
શરીરના પ્રકાર સાત છે.
-
૧. ઔદારિક : અલ્પાધિક સપ્તધાતુ સહિત હોય છે. એકેન્દ્રિયથી માંડીને તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય તથા મનુષ્યોના શરીર ઔદારિક છે.
૨. વૈક્રિય : નાનું મોટું થઇ શકે તેવું હોય છે. દેવોનું શરીર શુભ પુદ્ગલોનું હોય છે. નારકીઓનું શરીર અશુભ પુદ્ગલોનું હોય છે.તેઓને જન્મથી જ આ શરીર હોય છે. લબ્ધિધારી મુનિ આદિ વૈક્રિય શરીર વિશેષ તપાદિથી કરી શકે છે.
૧૬૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
