________________
પહાદિના જય માટે તિતિક્ષાનું વિધાન છે; તિતિક્ષા એટલે સહિષ્ણુ ભાવ. અધ્યાત્મકલ્પદ્રુમના યતિશિક્ષા=અધિકારમાં કહ્યું છે કે... “સહન કરવાથી તિતિક્ષા કરવાથી આત્મશક્તિ વધે છે.” શાસનની મર્યાદા પ્રમાણે જીવવું એ જ બરોબર યોગી જીવન છે. ગરમી પડે ત્યારે આતાપના લે, જાડી કાંબળી ઓઢીને બેસે, રાત્રે પણ જાડી કાંબળી ઓઢી સૂઇ જાય આમ સમભાવે ઉષ્ણ પરિષદને જીતવા પ્રયત્ન કરે.
(૫) દંશ પરિષહ :
જુ માંકડ મચ્છ૨ વિગેરેનાદેશ સમભાવે સહન કરે. પોતાના અશાતાનો ઉદય અને થતી કર્મની નિર્જરા તરફ અધ્યવસાયોને સ્થિર કરે. ડાંસ-મચ્છર વિગેરેદશે તો પણ તેમને ઉપકારી માને...દુશ્મની કે કટુભાવ ન થાય, આ દંશ પરિષહ જીત્યો કહેવાય.
કેટલીક જગ્યા એ પાણી જ એવું હોય કે કપડામાં સાબુનો ભાગ રહી જાય તો જૂ થાય.
જૂ' પરસેવાથી યા કાપમાં સાબુનો ભાગ રહે તો પણ ‘જૂ' થાય. આજે સાધુ ફેશનથી બે માસે દાઢીનો લોચ કરે છે. એ યોગ્ય નથી બાકી વાળમાં પાણી યા સાબુનું ફીણ અડે તો “જૂ' થાય. આથી લિંબોડીનું તેલ નાંખવું પડે, માથું ધોવું પડે. એક અનુપયોગથી કેટલી હિંસા ?
આહાર કર્યા પછી પાચનતંત્રમાં પિત્તનો રસ ભળે તો પાચન બરાબર થઇને આગળ વધે તેથી પરસેવામાં કદી જૂ ન થાય. ગૃહસ્થને આહાર, દિનચર્યા, ખોરાક, રાત્રિભોજન, અભક્ષ્ય, ભોજનથી પિત્ત રસ બગડે અને જૂ પડે છે.
સાધુ હાતા નથી છતાં મેલના થર હોય છે ?
ના સામાન્યથી હોય, ઉપધાનમાં પણ દ્રવ્ય ત્યાગ, વૃત્તિ-સંક્ષેપ કરે તો મેલ ન થાય. ઉપવાસ કરતાં ન આવડે અર્થાત્ વાત્ત, પિત્ત કફમાં વાયુવાળાને પાણી ઓછું માફક આવે. વાયુ પ્રકોપવાળો પાણી ન પીવે તો ચાલે, પણ પિત્તવાળાને પાણી વાપરવું જરૂરી છે. આથી કાલે વાપરેલ ખોરાકના મલને પલાળે. ભલે ઉલ્ટી થાય તો પણ પીવું આથી બગાડ નીકળી જાય. ભલે ૨-૪ વોમિટ થાય પછી કોઠો સુધરી જાય. માટે પાણી પીવું. ઉપવાસના દિવસે પાણીનો ઉપયોગ વધારે રાખવો. પિત્તની ગરમીથી મળ સુકાઈ જાય. આથી B.P થાય, કીડનીનું કામ ક્યારે થાય ?
વાચના-૪૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org