________________
૬ ૨
આ જાતનો શબ્દાર્થ સમસ્ત સ્તવનના ગુહ્યાર્થ સાથે જરા પણ બંધ બેસતો નથી. નયવાદના સિદ્ધાંત સાથે તો નહીં જ.
દુષ્ટજન સંગતિ પરિહરી, ભજે સુ ગુરુ સંતાન રે,
જોગ સામર્થ્ય ચિત્ત-ભાવ જે, ધરે મુગતિ નિદાન રે. શાંતિ. ૮ નોંધ : ઉપર મુજબ આત્મા અનાત્માનો ભેદ સમજયા બાદ શું થાય તે અહીં સમજાવે છે.
અર્થ: (જના આચારથી આત્મ-વિમુખતા વધે તેવા) દુરુજનોની સોબત છોડી દેવાય છે અને ફક્ત સંત-જનોની જ સંગતિ રહે છે. (પરિણામે) ચિત્તમાં યોગ સામર્થ્ય પ્રાપ્ત થાય છે જે મોક્ષનું ખાસ કારણ બને છે. (મુગતિ નિદાન = મોક્ષનું ખાસ કારણ)
નોંધઃ “સામર્થ્ય યોગ” તે આત્માના અનુપમ સામર્થ્યનું કારણ ગણાય છે અને તે આઠમા “અપૂર્વ કરણ” ગુણ સ્થાનકથી શરૂ થાય છે તેનો અહીં નિર્દેશ છે.
માન અપમાન ચિત્ત સમ ગણે, સમ ગણે કનકપાષાણ રે, - વંદક નિંદક સમ ગણે, ઈસ્યો હોય તે જાણ રે. શાંતિ. ૯
અર્થ (“સામર્થ્ય યોગ”ની આવી “અપૂર્વ-કરણ” શક્તિ પ્રાપ્ત કર્યા બાદ) આવી વ્યક્તિના મને માન-અપમાન એકસરખા જ હોય છે. તેને સોનું અને પથથરનો ભેદ રહેતો નથી. વંદના કરનાર કે નિંદા કરનારને સરખાં માને છે.
સર્વ જગ-જંતુને સમ ગણે, સમ ગણે તૃણ-મણિ ભાવ રે, મુક્તિ સંસાર બહુ સમ ગણે, મુણે ભવ જલનિધિ નાવ રે. શાંતિ. ૧૦
અર્થ જગતના જીવમાત્રને એકસરખા જ ગણે (સર્વે જીવો પ્રત્યે સમભાવ રાખે) તેને મન ઘાસ અને રત્નો સરખાં જ હોય, તેટલું જ નહિ પરંતુ સંસાર અને મોક્ષનો ભેદ પણ ન રહે. જીવન તો સંસારસમુદ્રને તરી જવાની નાવ છે તેમ સમજે. (મુણે = સમજ)
નોંધ: અપૂર્વ-કરણની સ્થિતિ સંપૂર્ણ સ્થિતપ્રજ્ઞની સ્થિતિ છે, જેમાં મોક્ષ મેળવવાની અભિલાષા પણ રહેતી નથી, કારણ કે મોક્ષની અભિલાષા પણ રાગજન્ય છે. વિશ્વ ચૈતન્ય સાથે આવો જીવ એકાત્મતા અનુભવે છે.
આનંદધન-સ્તવનો જ સ્તવન-૧૬
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
