________________
તવારીખની તેજછાયા
૬૫૩ ચોરાશી હજાર પુત્રોનો પિતા પણ બન્યો, અને અવસરે નાના- નિમિત્ત બની ગયાં છે. શ્રીલંકામાં પણ રાવણ સામે પણ સિફતથી મોટા પુત્રોને રાજવારસો સોંપી ચારિત્ર લીધું હતું. ચારિત્રની શીલરક્ષા કરનાર તેમને રાવણના મરણ પછી મુક્તિ મળી, જોરદાર આરાધના થકી ઘનઘાતી કર્મો નાશ પામ્યાં, કેવળી બની રાજસુખ મળ્યું પણ તે પણ છેતરામણા સોદા જેવું હાસ્યાસ્પદ મોક્ષે પણ ગયાં છે.
બન્યું છે. સગર્ભાવસ્થામાં જ ધોબીઓ દ્વારા શીલભ્રષ્ટતાનું કલંક
લાગવાથી સગા પ્રેમાળ પતિ રામના જ પ્રકોપના ભોગ બની ફરી ૫ મહાસતી સીતા
રાજસુખનો ત્યાગ કરી વનવગડામાં અસહાય જીવવું પડ્યું છે. પૂર્વકાળના મહાપુરુષોએ યુવાનીમાં ગૃહસ્થધર્મ નિભાવ્યો
જંગલમાં જ મંગલ સમાન લવણ-અંકુશ નામના જોડિયા અને વાર્ધક્યાવસ્થામાં સંયમપથના પથિક બની આત્મકલ્યાણ
પુત્રના જન્મ પછી તે બેઉના ઉછેર-સંસ્કરણ પાછળ સારો ભોગ સાધ્યું છે. છેક આદિનાથ પરમાત્માથી લઈ અસંખ્ય વર્ષોના
પણ આપવો પડ્યો છે. અંતે જ્યારે પુત્રો દ્વારા જ પિતા અને કાકા આંતરે થયેલ મુનિસુવ્રતસ્વામી પ્રભુના શાસન સુધીના તમામ
લક્ષ્મણનો પરાભવ થતાં પતિ સાથે સતી સીતાનું ફરી સુખદ ઇક્વાકુ કુળના રાજાઓએ પ્રૌઢાવસ્થામાં રાજસુખો જતાં કરી દીક્ષા
મિલન થયું ત્યારે પ્રજાના હિત ખાતર અગ્નિ પરીક્ષા આપવી પડી લઈ મોક્ષ અથવા અનુત્તર દેવલોક મેળવી સૌભાગ્ય પેદા કર્યું છે.
છે અને તે બધીય વિષમતાવિડંબનાઓના કારણે તેઓ અસાર તેવી જ મહાન હસ્તીમાં અયોધ્યાવાસી શ્રી રામનું નામ-કામ સંસારથી થાકી પાછા અયોધ્યાનાં મહારાણીપદે પાછા આવવાના ખૂબ ગાજે છે. જો કે આમ તો નીતિશાસ્ત્ર મુજબ પતિને પગલે સતી બદલે બધાય વચ્ચે સ્વયંના લોચ પોતે જ કરી માથાના વાળની ચાલે પણ શ્રી રામની ઘટનામાં સતી સીતાના સંયમ પગલાથી શ્રી ભેટ પતિ શ્રીરામને આપી દીક્ષિત થઈ ગયાં છે. રામના અંતરાત્મામાં વૈરાગ્ય પ્રગટ્યો હતો. સતી સીતાનું પાત્ર તેમની સિદ્ધાંતવાદિતા તથા સતીત્વની ખુમારીથી વૈરાગી એવું ઉમદા અને આદર્શ છે કે આજેય જૈનેતરમાં સીતા પોતાની બનેલા શ્રીરામે પાછળથી દીક્ષા લીધી પણ સીતા તો સુંદર કર્તવ્યનિષ્ઠા અને સહનશીલતાના કારણે પૂજ્ય દેવીનું સ્વરૂપ ચારિત્રનું પાલન કરી બારમા દેવલોકના ઈંદ્ર અને એકાવનારી પામ્યાં છે, જ્યારે જૈન ધર્મથી ભાવિત સીતા જૈનમતે દીક્ષા લઈ
ભવ પામી ગયાં છે. દેવલોકથી જો કે રામ ઉપરના રાગથી તેમને સાધ્વીપણાથી બારમા દેવલોકના ઇન્દ્ર અશ્રુતપતિનું પદ-પદવી ચારિત્રસાધનામાં અનુકુળ ઉપસર્ગો આપનાર થયાં પણ શ્રીરામ પામ્યાં છે. તેમના આગારી અને અણગારી જીવનની આછી ઝલક તો આત્મસાધના દ્વારા પરમપદને પામી ગયા. અત્યારે એટલે પ્રસ્તુત છે કે આવા જ આદર્શવાદી પાત્રો
જ્યારે સીતા સાધ્વીનો જીવ આગામી ભવમાં તેજ સાધુતાના દેશવિરતિથી વધી સર્વવિરતિ લઈ શકે, શોભાવી શકે અને સ્વયં
સંસ્કારના કારણે મહાવિદેહમાં ચરમભવ લઈ ભરયુવાનીમાં પણ મુક્તિને પામી શકે.
ગણધર પદ પામશે અને આશ્ચર્ય તો એ હતો કે જ્યારે રાવણ સતી સીતાના જીવનમાં વિષમતાના વંટોળ આવતા જ રહ્યા. તીર્થકર થશે ત્યારે તેઓ તેમના જ ગણધર બની મોક્ષને સાધશે. જન્મ થયો ભામંડલ નામના ભાઈ સાથે જોડિયા ભાઈ-બહેન રૂપે
સતી સીતાને સૌ મહાસતી સાધ્વી તરીકે ઓળખે અને પણ બાળ ભામંડલને જન્મના તરત પછી પૂર્વભવનો વેરી દેવતા તેમના આદર્શો વિચારી શીલની ખુમારી રાખે. ઉપાડી ભાગી ગયો અને ભાઈ-બહેન જન્મના તરત પછી છૂટા પડી ગયાં, યુવાનીમાં તે ભામંડલ યુવાન સીતા ઉપર આકર્ષાયો
૬ મહાસતી અંજના અને લગ્ન કરવા સુધી તૈયાર થઈ ગયો.
જેની પ્રવૃત્તિમાં ધર્મ જેટલો વણાયેલો છે તેથી પણ જો પછી તો ખ્યાલ આવી જતાં લગ્ન ત્યાં ન થયાં, તેના સ્થાને પરિણતિમાં ગોઠવાયેલો હશે તે પ્રતિકૂળતા કે અનુકુળતા બધીય અયોધ્યાપતિ દશરથના સુપુત્ર શ્રી રામ સાથે જીવન જોડાયું. પોતે
પરિસ્થિતિ વચ્ચે ધર્મને જ પ્રધાનતા આપી ધર્મમય જીવન જીવી રાજરાણી બને તે પૂર્વે જ સીતાને પતિ રામનાં પગલે નિષ્કારણ
જાણશે. બાર વરસ વનનો વનવાસ વેઠવો પડ્યો છે. રાણી છતાંય પાણીના જૈન ઇતિહાસમાં સતી અંજનાનું નામ ખૂબ પ્રખ્યાત વિખ્યાત વાંધા સહ્યા છે. તેમાંય વનવાસ પૂર્ણ થાય ત્યાં તો લંકાપતિ છે. તે જ સતી પોતાનાં દુઃખો વચ્ચે અડગ રહી ધર્મ સાધી ગઈ રાવણના હાથે તેણીનું હરણ થયું છે. પરપુરુષના કટ્ટર ત્યાગી, અને પાછળથી મહાસતી સાધ્વી પણ બની છે. પૂર્વના ભવમાં પક્કા શીલધારી છતાંય પર ઘરમાં નજરકેદ જેવાં કષ્ટો વેઠવાં પોતાની શોક્ય પત્નીની ધર્મારાધનાને ધતિંગ કહી તિરસ્કાર પડ્યાં છે. રામ-રાવણના મહાભયાનક યુદ્ધના પણ તેઓજ કરનાર તથા ફક્ત બાર મુહૂર્ત માટે પ્રભુ પરમાત્માની પ્રતિમાને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org