Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 200

140 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासन [अ० 4 पा० 4 सू० 52-55 सञ्जिगमिषिता, सञ्जिगमिषितव्यम् / इण-इक- क्रमितासि, चिक्रमिषति, चिक्रमिषिता, प्रक्रमितुम् , इधातोः 'सनीश्च' (4 / 4 / 25) इति सूत्रेण 'गम' चिक्रमिषितुम् , प्रक्रमितव्यम् / अनात्मने इत्येवआदेशः / 4 (एवम् ) अधिजिगमिषुः। 'गम्यते ग्राम प्र–स्यते, प्रक्रस्यमानः, उपक्रस्यते, उपक्रस्यमानः, इत्यादि * उदाहरणान्यारभ्य सञ्जिगंसिष्यमाण प्रक्रन्ता, उपक्रन्तासे, प्रक्रसीष्ठ, प्राक्रस्त, प्रचिक्रइति यावत् गम्लधातोरेव एतानि रूपाणि / सते / कथं चिक्रसया कुत्रिमपत्रिपङ क्तेः' (इति) तत्र निरुपसर्गस्य गमे वे कर्मणि चात्मनेपदम्, | अत्रेडभावः ? गतानुगतिक / एष पाठः, 'जिघृसमपूर्वकस्य गमेः 'समो गमृच्छि'० (3 / 3 / 84) क्षया कुत्रिमपत्रिपद क्ते'- रिति तु 4 अविगान: इत्यनेन ( कर्तरि ) आत्मनेपदम्। अगस्यत, समर्ग- पाठः / / 5 / / स्यत, गंसीष्ट, सङ्गंसीष्ट, संजिगंसते, सञ्जिगंसमानः, संजिगंसिष्यते, संगसिष्यमाणः इत्यपि अव०-'आत्मनेपदविषयात् आत्मनेपदाऽविज्ञेयानि / तथा अधिजिगांसते, अधिजिगांसमानः, पयाद्वा। "निरक्रमीत', अत्र 'व्यञ्जनादेोपान्त्य'० अधिजिगांस्यते, अधिजिगांसिष्यते, अधिजिगांसि (4 / 3 / 47) इत्यनेन न वृद्धिः, 'न श्विजागृ० ष्यमाणः इत्यपि ज्ञातव्यानि / एवं संजिगांस्यते (4 / 3 / 47) इति प्रतिषेधः। पत्रिणां पक्षिणां हंसा॥५१॥ दीनां पङक्तिः , तस्याः। न विद्यते विगान बच नीयता दोषो यत्र-सोऽविगानः पाठः // 53 / / स्नोः // 4 / 452 // म० वृ०-स्नोः परस्य स्ताद्यशित 'आदिरिट' तुः / / 4 / 4 / 54 // स्यात् , न त्वात्मनेपदे / प्रस्नविष्यति, प्रस्न- ___म० वृ०-अन्यत्मनेपदविषयात् क्रमः परस्य विता, प्रस्नवितुम् 3 / अनात्मने इति किम् ? प्रस्नो- तुः तृचः तृनश्च स्तादशित 'आदिरिट्' स्यात् / ध्यते / स्नोतेरिट सिद्ध एव, प्रतिषेधाभावात् , क्रमिता, निष्क्रमिता। अनात्मने इत्येव-व्यतिक्रआत्मनेपदे इनिवृत्त्यर्थे तु वचनम् / एवमुत्तर- न्ता, प्रकन्ता, आक्रन्ता / / 54|| योगोऽपि // 52 // अव०-आत्मनेपदविषयश्च क्रमिः कर्मव्यतिप्रव०-१'स्नोः' इति पृथग्योगात् अत्र सूत्रे हारवृत्त्यादिषु प्रोपव्याङ पूर्वकश्च आरम्भादिषु सादेरिति नानुवर्तते / यदि स्नोः परमात्मनेपदं भवति / 'तुः', कोऽर्थः ? तृचः तृनश्च / क्रमोऽनुपन भवति / (एवं) प्रस्नवितव्यम् / प्रसुस्नूषति | सर्गादिति विकल्पेनात्मनेपदविषयत्वात् 'क्रन्ता' इत्यत्र 'ग्रहगुहश्च सनः' (4 / 4 / 60) इति इट्प्रति- इत्यपि // 54|| षेधः / प्रस्नोष्यमाणः, प्रास्नोष्यत, प्रस्नोषीष्ट प्रस्नोता इत्यपि // 52 // न वृद्भ्यः // 4 / 4 / 55 // म० वृ०-वृदादिपञ्चकात्परस्य 'स्ताद्यशित क्रमः // 4 / 4 / 53 // आदिरिट् न' भवति, आत्मनेपदनिमित्तं वृताम०वृ०-क्रमः परस्य स्ताद्यशित 'आदिरिट्' / दयो यदि न भवन्ति / वृत , वर्त्यति, विवृत्सति, स्यात् , न त्वात्मनेपदे / क्रमिष्यति, निरक्रमीत् ,2 / विवृत्सिता, विवृत्सितुम् , विवृत्सितव्यम् , विवृत्सा; अत्र 'अादि उदाहरणानि' इति पाठोऽधिकः / ननु 'प्रसुस्नूषति, इत्यत्र सन: स्ताद्यशित्त्वादात्मनेपदाभावाच कयं नेट ? इत्याह-'प्रसुस्नूषति' इत्यादि / A गतस्यानुगतं गतानुगतम् , तदत्रास्तीति 'अतोऽनेकस्वरात्' (7 / 2 / 6) इत्यनेन इकः / * आदिपदाद् विपूर्वस्य स्वार्थे प्राङपूर्वस्य तु ज्योतिरुदगमे /