Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 184

124 ] . श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 4 पा० 4 सू० 103-107 अव०-अनेशदित्यादी लुदिद्युतादिपुष्यादेः० / 'शय' आदेशः स्यात् / शय्यते, शाशय्यते, संशय्य, (3 / 4 / 64) इत्यनेन अङ / '( एवम् ) अनेशताम् , | शय्या // 105 / / अनशताम् // 102 // अव०-'क्ङिति यि शय्' इत्यत्र सूत्रेऽपि यङो श्वयत्यमू-बच-पतः श्वा-ऽस्थ-वोच-पप्तम् लुपि नशयादेशः-संशेशीय। शेरतेऽस्यामिति शय्या // 4 / 3 / 103 // पर्यङ्कः शब्दगुम्फो वा, ..समजनिपनिषद्शीङ - सुगविदिचरिमनीणः (5 / 3 / 99) इत्यनेन क्यप् म० वृ०-श्वयति, असू , वच, पत इत्येषां // 105 // यथासङ्घय 'श्व, अस्थ, वोच, पप्त' इत्यादेशाः अडि परे भवन्ति / 'अश्वत् , अश्वः, आस्थत् , अपास्थत, उपसर्गाहो ह्रस्वः // 4 / 3 / 106 // अवोचत् , अपप्तत् / श्वयतेस्तिनिर्देशो यहो म० वृ०-उपसर्गात्परस्योहतेरुतः =ऊकारस्य] लुपि निवृत्त्यर्थः,५ [तेन यढो लुपि श्वयतेन ‘श्व' विङति यादौ[=यकारादौ परे ‘ह्रस्वः' स्यात्। समुह्यते, आदेश:-] *अशेश्वियत , अशोशुवत् [“वा परो समुह्यात् , समुह्य; अभ्युह्यतेः, अभ्युह्य / विङतीति क्षायङि" (4 / 1190) इति यवृत् विकल्पेन] // 10 // किम् ? अभ्यूह्योऽयमर्थः। 'ऊ उह' इत्यूकारप्रश्लेअव०-'धे-श्वेर्वा (3 / 4 / 59) अङ, अश्वत् , षात् आ उद्यते-ओह्यते इत्यत्र न ह्रस्वः // 106 // ( एवम् ) अश्वन् / २'अपाम्थत'इत्यत्र 'उपसर्गादस्यो अव०-१'आ ऊह्यते' इत्यत्र आद पूर्व ऊहहो वा' (3 / 3 / 25) इत्यनेनात्मनेपदम् , 'शास्त्यसूव धातुः, ते, क्य, 'उपसर्गादूहो०' इत्यनेन फारम्य क्तिख्यातेरह' (3 / 4 / 60 / इत्यङ) / घच रूग वा। ह्रस्वः, 'अवर्णस्येवर्णादि०' (1 / 2 / 6) इत्योन ओत्वे ४'लुदिद्द्युतादि०' (३।४।६४।इति) अङ / ५श्वयतेः कृते पुनह स्वः प्राप्नोति इति "ऊ ऊह इत्यूकारे"यडो लुपि न श्वादेशः, अस्वचपतां तु यहो त्यादि उक्तम् // 106|| लुप्यपि मूलप्रयोगसदृशा एव प्रयोगा ज्ञातव्याः . // 103 // आशिषीणः // 4 / 3 / 107 // शीङ ए: शिति // 4 / 3 / 104 // ___ म०७०-उपसर्गादिण ईतः[-ईकारस्य] क्ङिति म० वृ०-शीङः शिति परे 'ए' आदेशः / यादावाशिषि 'ह्रस्वः' स्यात् / 'उदियात् , समियात्। स्यात् / शेते, शयाते, शेरते; शेताम , शयीत, अशेत, / आशिषीति किम् ? उदीयात् / उपसर्गादिति किम् ? शयानः। डिन्निर्देशाद्यको लुपि न ए:-शेशीतः, शेश्यति, ईयात् // 107 // [अन्तो नो लुक् ( 4 / 2 / 94 ) इत्यन्तो नो लुक् ] . अव-"आशिषीणः” इत्यत्रापि पूर्वसूत्रवत // 104 // 'ई इणः' इत्येवमीकारप्रश्न षात् ..... .. (“आ विङति यि शय् // 4 / 3 / 105 / / इयात्-एयात समेयात्" इत्यत्र न भवति) / ननु म० वृ०-शीङः विङति यकारादौ प्रत्यये परे / 'प्रतीयात्' इत्यत्र समानलक्षणे दीर्घ कृते कथं न 'संयोगात्' (2 / 1 / 52) इत्यनेनेकारस्येय् / / धातोरिवर्णोवर्ण० (2 / 1 / 50) इत्यनेनोकारस्यो / * अत्रेदं सूत्रमसङ्गतम्, श्विधातोः "ऋदिच्छिवस्तम्भू०" (3 / 4 / 65) इत्यनेनाङः प्राप्तेः। / इदं चिन्त्यम्, असूधातोः स्वरादित्वाद् यङप्राप्तेः। .:. तदुक्त हैमलिङ्गानुशासनविवरणे-"शय्या पर्यः शब्दगुम्फश्च"।