________________
૬. શ્રી દેવાનંદાનું સ્વપ્નકથન અને કેન્દ્રનો કારિĀગમેષી દેવને આદેશ
ઉપરનું ચિત્ર । તીર્થંકરો જેથી સર્વોચ્ચ, લોકોત્તર વ્યક્તિઓ માટે સામાન્ય નિયમ એવો છે કે તેઓ અન્તિમ બવમાં ઉચ્ચ ગણાતા વેયાદિ જાતિ-કુલવંશમાં જ જન્મ લે, નહિ કે શુદ્દાદ તિકુળ-વંશમાં. પણ શ્રીમહાર માટે ખા નિયમથી વિરુદ્ધ ઘટના બની અને આષાઢ સુદૅ ડુના દિવસે, લાખો વરસ પૂર્વે કરેલા કુલાજિમાનના કારણે તેઓ સિક ગ્રહણ કુળમાં ગર્ભપણે આવતાં. પહેલા દેવલોકના ઇન્દ્ર ગોધર્મ વિરાનથી આ અધિત ઘટનાને જોતાં ચોંકી ઊઠ્યા, અને ત્યાં જન્મ ન થાય તે માટે ક્ષત્રિયકુલનું યોગ્ય સ્થાન નક્કી કરી તુરંત જ રિ-ણૈગમેષી દેવને ખોલાવી ગર્ભપરાવર્તનનો આદેશ આપતાં કહ્યું કે, “તું શીઘ્ર બ્રાહ્મણકુંડનગરમાં જા અને દેવાનંદાની કુક્ષિમાંથી ભગવાનના ગર્ભને લઈ, ઉત્તર ક્ષત્રિયકુંડ નગરમાં રહેતી રાજા સિદ્ધાર્થની ક્ષત્રિયાણી રાણી ત્રિશલાના ગર્ભમાં સ્થાપન કર અને ત્રિશલાના ગર્ભને લઈ દેવાનંદાની કુક્ષિમાં મૂકી આય.”
નીચેનું ચિત્ર । નીધામ જેવા મહાન આત્માઓ જે પુણ્યની મીઠાના ઉંમાં આવે તે મહિલા ગર્ભના પ્રભાવે સર્વોત્તમ ગણાતા સિંહ, હાથી વગેરે ચૌદ મહાપ્નોને જુએ, એ નિયમાનુસાર ભગવાનની પ્રથમ માતા તૈયાનામે નન્દ્રાવસ્થામાં પ્રશસ્ત, મંગળકારક ચૌદ સ્વપ્નોને જોયાં અને પછી જાગ્યાં અને તુરંત જ પોતાના ચંદ્રાન પતિ પાદત્તને જણાવ્યાં, અને તેમણે કહ્યું કે, “હું હૈયાનુપ્રિયા ! તું સર્પગુચ્છુ-માણમાંપન્ન દ્ભૂત પુત્રરત્નને જન્મ આપીશ. “
६. देवानन्दा द्वारा स्वप्नकथन तथा शक्रेन्द्र का हरि-ौगमेषी को आदेश
ऊपर का चित्र : तीर्थङ्कर जैसी लोकोत्तर आत्मा के लिये सामान्य नियम ऐसा है कि वह अन्तिम भव में उच्च क्षत्रियादि जाति-कुलों में ही जन्म ले । क्षुदादि जाति-कुलों में नहीं । किन्तु श्रीमहावीर के सम्बंध में इस नियम से विरुद्ध घटना घटी और आषाढ़ शुक्ला छठ के दिन लाखों वर्षों से पूर्व किये गये कुलाभिमान के कारण वे भिक्षुक ब्राह्मणकुल में गर्भावस्था में आये। पहले देवलोक के इन्द्र सौधर्म अवधिज्ञान से इस अघटित घटना को देखकर चौंक ऊठे और वहाँ जन्म न हो इसके लिये क्षत्रियकुल का योग्य स्थान
*
निश्चित करके उन्हें शीघ्र ही हरि-गमेषी देव को बुलाया तथा गर्भपरावर्तन का आदेश देते हुए कहा कि " तू शीघ्र ब्राह्मणकुण्ड नगर में जा और देवानन्दा की कोख से भगवान् के गर्भ को लेकर उत्तर क्षत्रियकुण्ड नगर में विराजमान राजा सिद्धार्थ की रानी त्रिशला के गर्भ में उसे स्थापित कर और त्रिशला के गर्भ को ले जाकर देवानन्दा की कुक्षि में रख आ। "
नीचे का चित्र : तीर्थङ्कर जैसी महान् आत्माएँ जिस पुण्यवती महिला के गर्भ में आती हैं वह महिला गर्भ के प्रभाव से सर्वोत्तम गिने जाने वाले सिंह, हाथी आदि चौदह महास्वप्नों को देखती है। इस नियमानुसार भगवान् की प्रथम माता देवानन्दा ने तन्द्रावस्था में चौदह महास्वप्न देखे, बाद में वे जगीं और शीघ्र ही अपने विद्वान् पति ऋषभदत्त को बतलाया। पति ने उनसे कहा कि "हे देवानुप्रिया ! तुम सर्वगुण-लक्षण - शक्तिसम्पन्न पुत्र को जन्म दोगी। "
Jain Escalan International
6. DEVANANDA NARRATES HER DREAM AND SAKRA COMMANDS HARI-NAIGAMESIN TO TRANSPLANT THE FOETUS
ILLUSTRATION ABOVE: It is a well-established convention that the Tirthamkaras, being supermen, are born only in the noble warrior (Ksatriya) caste. Bhagavan Mahāvīra was, however, conceived in the womb of a Brahmin lady at midnight on the sixth day of the bright half of Aṣadha, as a result of his pride for superior caste in one of his previous births. Saudharma (Indra), the Lord of gods, wanted to avert this and hence he commanded god Hari-naigameṣin to transplant the foetus from the womb of Devananda to the womb of Trisala, the queen of Siddhartha, in the city of Ksatriyakunda and to do vice-versa. ILLUSTRATION BELOW: The mothers of would-be Tirthamkaras witness fourteen auspicious objects in their dreams. Devananda also saw them in her dreams and on waking up she narrated her dreams to her husband Rsabhadatta. The learned Brahmin said to her : “O beloved of gods, a son, endowed with all virtues and valour, will be born to thee, "
वृषभ
૬.૬.6
S
मालाराम्म
For Personal & Private Use Only
क्षीरसमुद्र,
विमान
www.jainelibrary.org