________________
५.५.5 ૫. દેવલોકમાંથી ભારતની ધરતી ઉપર અવતરણ [૧] યવનકલ્યાણક=ગર્ભાવતાર [ભવ ર૬, ૨૭]. માત્ર મનુષ્ય શરીરે જ જન્મ લેતા તીર્થકરો, ઈશ્વરો કે અરિહંતો અન્તિમ ભવના આગલા જન્મમાં પશુ-પક્ષી
અને મનુષ્ય સિવાયની દેવ કે નરકગતિ પૈકી કોઈ પણ એક ગતિમાં વર્તતા હોય છે. એ ગતિ-ભવની સમાપ્તિ થતાં, ALWAVAN
મનુષ્યરૂપે આ જ ભારત દેશની આર્યભૂમિ ઉપર તેઓ જન્મ લે છે. ભગવાન શ્રી મહાવીરનો જીવ, જે ગત-૨૬મા જન્મમાં ઊર્વાકાશમાં અસંખ્ય કોશ-ગાઉ દૂર વૈમાનિક નિકાયના “પ્રાણુત’ કપમાં દેવ તરીકે હતો, તે ત્યાંનું
આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં, ર૭માં ભવમાં, આ ભારતવર્ષની પૂર્વ દિશા(બિહાર)માં રહેલી વૈશાલી નગરીના ઉપનગર બ્રાહ્મણકુડપુરના નાયક કોડાલગોત્રીય બ્રાહ્મણ શ્રીકૃષભદત્તની જાલંધરગોત્રીયા પત્ની શ્રીદેવાનંદા બ્રાહ્મણીની કુક્ષિમાં ગર્ભરૂપે જન્મ લેવા (चित्रमा हव्या भु५) भवती रह्यो छे.
| તીર્થકર જેવા વિધવત્સલ, વિધોદ્ધારક, કરુણાસાગર આત્માઓનું આ ધરતી ઉપર ગર્ભરૂપે આગમન જન્મરૂપે પ્રગટ થવું, દીક્ષા લેવી, કેવળજ્ઞાન એટલે ત્રિકાલજ્ઞાનપ્રાપ્તિ અને નિર્વાણુ - મોક્ષપ્રાપ્તિ, આ બધુંય ત્રણેય લોકના જીવોને કલ્યાણકારક હોવાથી, मे पायय प्रसंगान शाखाशेमे 'कल्याणक' मेशिष्ट शथी मोगमाया छे.
५. च्यवनकल्याणक-गर्भावतार [१] देवलोक से मनुष्यलोक में अवतरण [भव २६, २७] केवल मनुष्य-शरीर से ही जन्म लेने वाले तीर्थङ्कर ईश्वर, अथवा अरिहंत अन्तिम भव से पूर्व जन्म में पशु-पक्षी और मनुष्य के अतिरिक्त देव अथवा नरकगति में से किसी भी एक गति में होते हैं। उस भव की समाप्ति होने पर, मनुष्यरूप में इस भारत की भूमि पर जन्म लेते हैं। भगवान् श्रीमहावीर का जीव गत २६ वे जन्म में ऊर्धाकाश में असंख्य कोस दूर वैमानिक-निकाय के 'प्राणत ' कल्प में देवरूप में था, वहाँ की आयु पूर्ण होने पर यह भारत की पूर्वदिशा में स्थित, प्राचीन वैशाली नगरी के उपनगर
ब्राह्मणकुण्ड में कोडाल-गोत्रीय श्रीऋषभदत्त ब्राह्मण की पत्नी जालन्धर-गोत्रीय श्रीदेवानन्दा ब्राह्मणी की कुक्षि में गर्भरूप से जन्म लेने के लिये (चित्र में दिखाये अनुसार) अवतरित हो रहा है। तीर्थङ्कर जैसी विश्ववत्सल, विश्वोद्धारक, करुणासागर आत्माओं का इस धरती पर गर्भरूप में अवतरण, जन्मरूप में प्रकट होना, दीक्षा लेना, केवलज्ञान-सर्वज्ञपदप्राप्ति और निर्वाण, यह सब तीनों लोक के जीवों के कल्याणकारक होने से, इन पाँचों प्रसंगों को शास्त्रकारों ने 'कल्याणक' इस विशिष्ट नाम से सम्बोधित किया है।
5. CYAVANA-KALYANAKA (THE AUSPICIOUS EVENT OF CONCEPTION)
[Li. 26-27th] It is only as a human being that a soul can attain perfection. But such perfected souls, Tirthamkaras or Arhats, come from heaven or hell, where they had preceding birth. Bhagavän Mahāvīra was a god in the Pränata Kalpa of the Vaimānika Nikāya (a celestial region) in his preceding birth. At the proper time he entered as foetus in the womb of
Devanandā, a Brahmin lady of Jalandhara Gotra and wife of Rşabhadatta of Kodala Gotra and a leader of Brahmanakundapura-a suburb of Vaisali. This apostle of Ahimsā was born for the uplift of all souls in the three worlds. The five land-marks in his life are: (1) Conception, (2) Birth, (3) Initiation, (4) Attainment of omniscience (Kevala-Jnana) and (5) Attaining liberation. These five are termed as Panca-kalyanakas in the Jain scriptures.
This illustration depicts the first Kalyanaka (Cyavana)—the descent in the foetus.
चार लिपियोंकी वर्णमातृका Fan H I इ ई उ ऊ ऋ ऋाललाप ओ औ अं अः क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ म य र ल व श ष स है जैन म मा ३३ ३ सय
ऐ अ क ख ग घ ङ च छ ज ज २० म त वदन प फ ब म य र व श ष म है ज्योती 222 24xy 91990SEEDSICATIOTra aut K 4::LA TDA2 11 4+2 LE ZAPACOP GIRONDAGGOR GLIMLAC STOREPARABAJहामी ली-काली का कार्य करून ऊ ज ट प स ध/HSAR२३/-४/५-५/६/356EREMOVABBREA
Jain
calon International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org