________________
मृगापुत्रीय
७०. तुहं पिया सुरा सीहू मेरओ व महणि य पाइओ मि जलतीओ वसाओ रुहिराणि य ।।
७१. निच्च भीएण तत्थेण दुहिएण वहिएण य । परमा दुहसंबद्धा वेयणा वेइया मए ।
७२. तिब्वयंडप्पगाढाओ
घोराओ अड्दुस्सहा । महमयाओ भीमाओ नरपसु वेइया मए । ७३. जारिसा माणुसे लोए ताया ! दीसंति वेयणा । एत्तो अनंतगुणिया नरएसु दुक्खवेयणा ।।
७४. सव्वभवेसु अस्साया वेयणा वेइया मए । निमेसंतरमित्तं पि जं साया नत्थि वेयणा ।। ७५. तं चिंतम्मापियरी
छंदेणं पुत्त ! पव्वया । नवरं पुण सामण्णे दुक्खं निष्पडिकम्मया ।। ७६. सो तिम्मापियरो |
एवमेयं जहाफुडं । पडिकम्म को कुणई अरण्णे मियपक्खिणं ? ।।
७७. एगभूओ अरण्णे वा
जहा उ चरई मिगो । एवं धम्मं चरिस्सामि संजमेण तवेण य ।। ७८. जया मिगस्स आर्यको महारष्णम्मि जायई । अच्छंतं रुक्खमूलम्मि को णं ताहे तिगिच्छई ? ।।
Jain Education International
३१३
तव प्रिया सुरा सीधुः मेरकश्च मधूनि च । पायितोऽस्मि ज्वलन्तीः वसा रूधिराणि च ॥
नित्यं भीतेन त्रस्तेन दुःखितेन व्यथितेन च । परमा दुःखसंबद्धा वेदना वेदिता मया ।।
तीव्रचण्डप्रगाढा
घोरा अतिदुस्सहाः । महाभया भीमाः नरकेषु वेदिता मया ।।
यादृश्यों मानुषे लोके तात ! दृश्यन्ते वेदनाः । इतो ऽनन्तगुणिताः नरकेषु दुःखवेदनाः ।।
सर्वभवेष्वसाता वेदना वेदिता मया । निमेषान्तरमात्रमपि यत् साता नास्ति वेदना ।।
तं ब्रूतोऽम्बापितरौ छन्दसा पुत्र ! प्रव्रज । 'नवरं' पुनः श्रामण्ये दुःखं निष्प्रतिकर्मता ।। स ब्रूतेऽम्बापितरौ ! एवमेतद् यथास्फुटम् । प्रतिकर्म कः करोति अरण्ये मृगपक्षिणाम् ? ।। एकभूतोऽरण्ये वा यथा तु चरति मृगः एवं धर्मं चरिष्यामि संयमेन तपसा च ॥
यथा मृगस्यातङ्कः महारण्ये जायते । तिष्ठन्तं रूक्षमूले क एनं तदा चिकित्सति ? ।।
अध्ययन १६ : श्लोक ७०-७८
"तुझे सुरा, सीयु, मैरेय और मधुये मदिराएं प्रिय थीं - - यह याद दिलाकर मुझे जलती हुई चर्बी और रुधिर पिलाया गया।"
“सदा भयभीत, संत्रस्त, दुःखित और व्यथित रूप में रहते हुए मैंने परम दुःखमय वेदना का अनुभव
किया है। "
xe
“तीव्र, चण्ड, प्रगाढ़, घोर, अत्यन्त दुःसह, भीम और अत्यन्त भयंकर वेदनाओं का मैंने नरक-लोक में अनुभव किया है।”
“माता-पिता ! मनुष्य लोक में जैसी वेदना है उससे अनन्तगुना अधिक दुःख देने वाली वेदना नरक-लोक में है ।"
“मैंने सभी जन्मों में दुःखमय वेदना का अनुभव किया है। वहां एक निमेष का अन्तर पड़े उतनी भी सुखमय वेदना नहीं है । ५०
माता-पिता ने उससे कहा- “पुत्र ! तुम्हारी इच्छा है। तो प्रव्रजित हो जाओ । परन्तु श्रमण बनने के बाद रोगों की चिकित्सा नहीं की जाती, " यह कितना कठिन मार्ग है । (यह जानते हो ? ) ”
उसने कहा- "माता-पिता! आपने जो कहा वह ठीक है। किन्तु जंगल में रहने वाले हरिण और पक्षियों की चिकित्सा कौन करता है ?"५३
" जैसे जंगल में हरिण अकेला विचरता है, वैसे मैं भी संयम और तप के साथ एकाकी भाव को प्राप्त कर धर्म का आचरण करूंगा।”
"जब महावन में* हरिण के शरीर में आतंक – रोग उत्पन्न होता है तब किसी वृक्ष के पास बैठे हुए उस हरिण की कौन चिकित्सा करता है ?"
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org