________________
९६
दशवैकालिक-मूलसूत्र-३/-/१७ 'उत्तमं प्रणिपातेन, शूरं भेदेन योजयेत्।
नीचमल्यप्रदानेन, सदृशं च पराक्रमैः।।' इत्युक्तः कथागाथाया भावार्थः, उक्ताऽर्थकथा साम्प्रतं कामकथामाहनि.[१९३] रूवं वओ यवेसो खत्तं सिक्खियंचविसएसुं।
दिटुंसुयमणुभूयं चसंथवो चेव कामकहा॥ वृ.रूप सुन्दरं वयश्चोदग्रं वेषः उज्ज्वलः दाक्षिण्यं-मार्दवं, शिक्षितं च विषयेषु-शिक्षा च कलासु, दृष्टमद्भूतदर्शनमाश्रित्य श्रुतं चानुभूतं च संस्तवश्च-परिचयश्चेति कामकथा। रूपे च वसुदेवादय उदाहरणं, वयसि सर्व एव प्रायः कमनीयो भवति लावण्यात्, उक्तंच
"यौवनमुदग्रकाले विदधाति विरूपकेऽपिलावण्यम्।
दर्शयति पाकसमये निम्बलफलस्यापि माधुर्यम्॥" इति, वेष उज्जवलः कामाकं, 'यं कञ्चन उज्जवलवेषं पुरुषं दृष्टवा स्त्री कामयते' इति वचनात्, एवंदाक्षिण्यमपि “पञ्चालः स्त्रीषु मार्दवम्" इति वचनात्, शिक्षा च कलासुकामाकंवैदग्ध्यात्,
___ "कलानां ग्रहणादेव, सौभाग्यमुपजायते।
देशकालौत्वपेक्ष्यासां, प्रयोग: संभवेन्नवा॥" अन्ये त्वत्राचलमूलदेवौ देवदत्तां प्रतीत्येक्षुयाचनायां प्रभूतासंस्कृतस्तोकसंस्कृतप्रदानद्वारेणोदाहरणमधभिदधति, दृष्टमधिकृत्य कामकथा यथा नारदेन रुक्मिणीरूपं दृष्ट्वा वासुदेवे कृता, श्रुतं त्वधिकृत्य यथा पद्मनाभेन राज्ञा नारदाद्रौपदीरूपमाकर्ण्य पूर्वसंस्तुतदेवेभ्यः कथिता, अनुभतं चाधिकृत्यकामकथा यथा-तरङ्गवत्या निजानुभवकथने, संस्तवश्च-कामकथापरिचयः 'कारणानी' तिकामसूत्रपाठात्, अन्ये त्वभिदति
'सइदंसणाउपेम्मं पेमाउरई रईय विस्संभो।
विस्संभाओ पणओ पञ्चविहं वड्डए पेम्मं ॥" इति गाथार्थः । उक्ता कामकथा, धर्मकथामाहनि.[१९४] धम्मकहा बोद्धव्या चउव्विहा धीरपुरिसपन्नत्ता।
अक्खेवणि विक्खेवणि संवेगे चेव निव्वेए। नि.[१९५] ___आयारेववहारे पन्नत्ती चेव दिट्ठीवाए य।
एसा चउव्विहा खलु कहा उअक्खेवणी होइ। नि.[१९६] विज्जा चरणं च तवो पुरिसक्कारो य समिइगुत्तीओ।
उवइस्सइ खलु जहियं कहाइ अक्खेवणीइरसो।। नि.[१९७] कहिऊण ससमयंतो कहेइ परसमयमहविवच्चासा।
मिच्छासम्मावाए एमेव हवंति दो भेया॥ नि.[१९८] जा ससमयवज्जाखलु होइ कहा लोगवेयसंजुत्ता।
परसमयाणं च कहा एसा विक्खेणी नाम॥ नि.[१९९] जा ससमएण पुदिव अक्खाया तं छुभेज्ज परसमए।
परसासणवक्खेवा परस्स समयं परिकहेइ।।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org