Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 19

श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका दुण्डिका । [चेता] 'चिंग्ट् चयने' (१२९०) चि । चिनोतीति । 'णक-तृचौ ' (५।१।४८) तृच्प्र० तृ । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० ए । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस् ० ' (१।४।८४) सि० डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः ।
२
[स्तोता ] 'ष्टुंग्क् स्तुतौ' (११२४) ष्टु । 'पः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्तु । 'निमित्ताभावे नैमित्तिकस्याप्यभावः' (न्या० सं० वक्ष० ( १ ) / सूत्र (२९) स्तु । स्तौतीति । 'णक-तृचौ' (५।१।४८) तृच्प्र० तृ । 'नामिनो गुणोऽक्ति' (४।३।१) गु० ओ । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस् ० ' (१।४।८४) सि० डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । इह लाक्षणिकत्वात् आत् न भवति ॥ छ।
न शिति ||४ |२| २ ॥
[न] न प्रथमा सि ।
[शिति ] श् इदनुबन्धो यस्याऽसौ शित्, तस्मिन् ।
[ग्लायति] 'ग्लैं हर्षक्षये' (३१) ग्लै । अनेन आत् निषेधः । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् ।
[म्लायति] 'म्लें गात्रविनामे' (३२) म्लै । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनदभ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् ।
[संव्ययति ] 'व्र्व्यग् संवरणे' (९९३) व्ये, सम्पूर्व० । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।छ।।
व्यस्थव् - णवि ।।४।२।३ ॥
[व्यः ] व्या पष्ठी इस् । 'लुगाऽऽतोऽनापः ' (२1१।१०७) आलुक् ।
[थव्णवि] थव् च णव् च = धव्णव्, तस्मिन् ।
[ संविव्ययिथ] 'व्र्व्येग् संवरणे' (९९३) व्ये, सम्पूर्व० । परोक्षा थव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' ( ४|१|१) " व्ये" द्विः | ‘व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ' ह्रस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वः । 'ज्या व्ये- व्यधि-व्यचि-व्यथेरिः' (४।१।७१) इकारस्य इ० पूर्व० 'ऋ-वृ-व्ये ऽद इट्' (४।४।८०) इट् ततो द्विः ।
[ संविव्याय ] सम् 'व्येंग् संवरणे' (९९३) व्ये । परोक्षा णव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' (४1१1१) "व्ये" द्विः । ‘व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ह्रस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वः । ' ज्या व्ये- व्यधि-व्यचि-व्यथेरिः' (४।१।७१) इ० → इ० । 'नामिनोऽकलि-हले : ' ( ४।३।५१) वृद्धिः ऐ । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) आय् ।
[अहं संविव्यय ] अस्मद् प्रथमा सि । ' त्वमहं सिना प्राक् चाऽकः' (२1१1१२) सि सउं " अहम् " आदेशः । अत्र 'णिद्वान्त्यो णव्' (४।३।५८ ) इत्यनेन अन्त्यो णव् विकल्पेन द्भिवति, णिदभावे वृद्ध्यभावोऽत्र ज्ञेयः ।
[ संव्याता ] संव्ययतीति । 'णक-तृचौ' (५।१।४८) तृच्प्र० तृ । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्०' (१।४।८४) सि० - डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) आत् ।
[ संव्यातुम् ] सम् 'व्यंग्] संवरणे' (९९३) व्ये । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) व्या । संव्यानाय । 'क्रियायां क्रियार्थायां तुम् णकच् भविष्यन्ती' (५।३।१३) तुम्प्र० । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' ( ३।२।७) सिलोपः ।