________________
तत्व] नक्तत्त्वसंग्रह
१५७ उन्नियं उट्टियं वा वि कंबलं पायपुच्छणं । तिपरीयल्लमणिस्सलु रयहरणं धारए इकं ॥ २१ ॥ (ओ० ७०९) चउरंगुलं विहत्थी एवं मुहणंतमस्स उ पमाणं । बीयं मुहप्पमाणं गणणपमाणेण इक्किकं ।। २२ ॥ (ओ०७११) जो मागहओ पत्थो सविसेसयरं तु मत्तगपमाणं ।। दोसु वि दव्वग्गहणं वासावासासु अहिगारो ॥ २३ ॥ (ओ० ७१३) सूओदणस्स भरियं दुगाउमद्धाणमागओ साहू । भुंजइ एगट्ठाणे एयं किर मत्तयपमाणं ॥ २४ ॥ (ओ० ७१४) दुगुणो चउगुणो वा हत्थो चउरंस चोलपट्टो य । थेरजुवाणाणहा सण्हे थूलंमि य विभासा ॥ २५॥ (ओ०७२१) संथारुत्तरपट्टो अड्डाइजा य आयया हत्था। दोह्र पि य वित्थारो हत्थो चउरंगुलं चेव ॥ २६ ॥ (ओ० ७२३) रयहरणपट्टमित्ता अदसागा किंचि वा समइरेगा। इक्कगुणा उ निसिजा हत्थपमाणा सपच्छागा ॥ २७ ॥ (ओ० ७२५) वासोवग्गहिओ पुण दुगुणो अवही उ वासकप्पाई । आयासंजमहेउं इक्कगुणो सेसओ होइ ॥ २८ ॥ (ओ० ७२६) जं पुण सपमाणाओ ईसि हीणाहियं व लंभिजा।
उभयं पि अहाकडयं न संधणा तस्स छैओ वा ॥ २९ ॥" (ओ० ७२७) इति औधिकोपधिः संपूर्णः । अथ औपग्राहिकं उपगरणमाह-औपग्राहिक उपधिक तीन भेद-(१)जघन्य, (२) मध्यम, (३) उत्कृष्ट. तत्र प्रथमं जघन्यमाह
पीठ १ निसिजा २ दंडग ३ पमजणं ४ घट्ट ५ डगल ६ पिप्पलग्ग ७ सइ ८ नह
१ आणिक औष्ट्रिक वाऽपि कम्वलं पादप्रोन्छनम् । त्रिः परिवर्तमनिसृष्टं रजोहरणं धारयेदेकम् ॥ २१॥ चतुरडलं वितस्तिरेवं मुखानन्तकस्य तु प्रमाणम् । द्वितीयं मुखप्रमाणं गणनप्रमाणेनैकैकम् ॥ २२ ॥ यो मागधकः प्रस्थः सविशेषतरं तु मात्रकप्रमाणम् । द्वयोरपि द्रव्यग्रहणं वर्षावर्षयोरधिकारः॥२३॥ सूपौदनेन मृतं द्विगव्यूताध्वन आगतः साधुः। भुङ्क्ते यदेकं स्थानमेतत् किल मात्रकस्य प्रमाणम् ॥ २४ ॥ द्विगुणश्चतुर्गुणो वा हस्तश्चतुरस्रश्चोलपट्टश्च । स्थविरयूनामर्थाय श्लक्ष्णे स्थूले च विभाषा ॥ २५ ॥ संस्तारकोत्तरपी अर्द्धतृतीयौ च आयतौ हस्तौ । द्वयोरपि च विस्तारो हस्तचतुरडलं चैव ॥२६॥ रजोहरणपट्टमात्रा अदशाका किञ्चित् समतिरेका वा । एकगुणा तु निषद्या हस्तप्रमाणा सपाश्चात्या ॥२७॥ वर्षांपप्रहिकः पुनर्द्विगुणोऽवधिस्तु वर्षाकल्पादिः । आत्मसंयमहेतुरेकगुणः शेषको भवति ॥ २८॥
यत् पुनः खप्रमाणावीषदीनमधिकं वा लभ्येत । उभयमपि यथाकृतं न सन्धना तस्य छेदो वा ॥ २९ ॥ ३ पीठक निषया दण्डका प्रमार्जनी ष्टको जगलं पिप्पलकः सूची नखहरणी दन्तकणेशोधनक्यौ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org