Page Text
________________
॥ चतुर्थो विमर्शः॥
१एए अर्थ-प्राण वायु नासिकामां प्रवेश करतो होय ते वखते सूर्यने ( सूर्यनी दिशाने ) जमणी बाजुए अथवा पळवामे राखीने जे नासिकानी नामी वधारे चालती होय ते तरफर्नु पगढुं प्रथम मूकीने प्रयाण करवं ते सिधिने माटे बे. शत्रुने जीतवानी श्छावाळाए पोतानी जे तरफनी नामी वहेती न होय ते तरफ शत्रु पक्ने करवो.
अध्यात्मशास्त्रनी रीते हंस ए प्राण वायु कहेवाय . ते प्राण वायु नासिकामां प्रवेश करतो होय त्यारे प्रयाण करवू, पण बहार नीकळतो होय ते वखते प्रयाण करईं नहीं. प्राण वायुनी गति आगति विषे अध्यात्मने जाणनारा था प्रमाणे कहे .
"षट्शतान्यधिकान्याहुः सहस्राएयेकविंशतिम् ।।
अहोरात्रे नरे स्वस्थे प्राणवायोर्गमागमः॥१॥" "मनुष्य स्वस्थ होय त्यारे एक रात्रि दिवसमां अश्ने प्राण वायुनुं गमन आगमन ( श्वासोबास ) एकवीश हजार अने उसो श्राय बे, एम कहे ."
जे तरफनी नामी चालती होय ते तरफनुं पगलुं एटले मावी चालती होय तो मार्बु अने जमणी चालती होय तो जमणुं पगलुं आगळ करीने कार्यनी सिद्धि माटे गमन करवं. ते विषे विवेकविलासमां कडं जे के
"दक्षिणे यदि वा वामे यत्र वायुर्निरन्तरः। तं पादमग्रतः कृत्वा निस्सरेन्निजमन्दिरात् ॥१॥ न हानिकलहोगाः कंटकैर्नापि निद्यते । निवर्त्तते सुखेनैव दुञोपववर्जितः॥२॥ धरदेशे विधातव्यं गमनं तुहिनद्युतौ।
अन्यणेदेशे दीप्ते तु तरणाविति केचन ॥३॥" "जमणी अथवा माबी जे नासिकामां वायु निरंतर संचार करतो होय ते तरफनो पग श्रागळ करीने पोताना घरमांथी नीकळवू. (१). ते रीते प्रयाण करवाश्री हानि, क्लेश के उग थता नथी, कंटकवझे पण नेदातो नथी एटले के मार्गमां कांटो सरखो पण वागतो नथी, तथा कुछ उपवो रहित सुखेथी ज पागे फरे बे-आवे . (२). केटलाएक कहे जे के दूर देशमा जq होय तो चंज नामी एटले मात्री नासिका चाखती होय त्यारे ते तरफनो पग आगळ करीने चालवू, अने समीप देशमां जq होय तो सूर्य नामीने श्रागळ करीने जq एटले जमणी नासिकामां प्राण वायु चालतो होय त्यारे जमणो पग प्रथम मूकीने चालवं. (३) (मावी नासिकाने चंड नामी कहे ,जमणी नासिकाने सूर्य नामी कहे वे तथा वन्ने समान चालती होय तो सुषुम्णा नामी कहे .) स्वरोदयने जाणनारा आचार्यो या प्रमाणे विशेष कहे जे के-"जमणी नामीमां प्राण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002765 |
| Book Title | Arambhsiddhi Lagnashuddhi Dinshuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Udayprabhdevsuri, Haribhadrasuri, Ratshekharsuri |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1918 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Jyotish |
| File Size | 12 MB |