Mahapurana Part 1

SR No.: 002722
Original Sutra Author: Pushpadant
Author: P L Vaidya
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1979
Total Pages: 560
Language: Hindi, Apbhramsa
Classification: Book_Devnagari & Mythology
File Size: 11 MB

Page 515

VI. 5] NOTES
429 and sent a celestial nymph named Nīlamjasā to perform a dance before him. She arrived, performed the dance and at the end of it fell down dead. Risaha, on seeing her dead, was filled with horror at the momentariness of the worldly life. ]
2.3 fogzifa for, the porters and peons were regulating the conduct of the people in the court-room. The Kadavaka mentions a large number of things which should not be done in the king's presence.
3. 5a भजंतह महि तेसटि गय, King Risaha enjoyed his kingship for sixty three lacs of the pūrva years, and still likes these worldly pleasures and is not disgusted with them.
4. 11-12 पुण्णाउस णीलंजस-If नोलंजसा who completed her period of life, dances before him and after that falls dead, the event will cause disgust for wordly life in his mind.
5. 4b णाहेयणिहेलणि, to the house of Nabheya, i. e., Risaha, the son of Nabhi. 6b वीसंगु वि पुव्वरंगु-The technical terms of dancing and music used in this Kadavaka and the two following are explained in T. as follows :वी स मि त्या दि-नाटकस्यह प्रथमप्रस्तावनावतारः पूर्वरंगस्तस्य च प्रत्याहारोऽवतरणा आद्यारंभ आश्रवणा गीतविधिरुपस्थापना परिवर्तनं रंगद्वारं चारी महाचारी इत्यादीनि विंशतिरंगानि.7a ति पु क्ख रु चर्मावनद्धं वाद्यं पुष्करं तत्त्रिविधं उत्तममध्यमजघन्यभेदेन. 7b सो ल ह अक्ख र उ क ख ग घ टठ ड ढ त थ द ध स र ल ह इति षोडशाक्षरं. 8a च उ म ग्गु आलिप्त-अदित-गोमुख-वितस्ति-भेदात् चतुर्मार्ग; दु ले व णु वामलेपनं ऊर्ध्वलेपनं; छ क्क र णु रूपं कृतं परिति भेदो रूपशेषी उद्यश्चेति षट् वाद्यकरणानि;, 86 ति य ति ल्ल उ समो श्रोतोगतिः गोपुच्छः चेति त्रियतियुक्तं; ति ल य उ द्रुतमध्यविलंबितास्त्रयो लया:. 9a ति ग य उ तद्वाम नुतं उघ (?) श्चेति त्रीणि गतानि; ति य चा रु समप्रचार विषमप्रचारश्चेति; ति जो य य रु गुरुसंयोगो लघुसंयोगो गुरुलघुसंयोगश्चेति त्रिसंयोगकर. 9bति क रि ल्ल उ गृहीतोऽर्धगृहीतो गृहीतमुक्तश्चेति त्रयः. 10a ति म ज्ज ण उ मायूरी अर्द्धमायूरी कर्मारवी चेति मार्जनकम्; 106 वी सा लंका र स ल क्ख ण उं अलंक्रियते वाद्यं यैस्तेऽलंकाराः प्रहारास्तैः सलक्षणं मनोज्ञं चेति विंशत्यलंकारा :-चित्रः समः विभक्तः छिन्नः छिन्नविद्धः अनुविद्धः विद्धः वाद्यसंश्रयः अनुसतः प्रतिच्युतः दुर्गः अवकीर्णः बद्धावकीर्णः परिक्षिप्तः एकरूपः नियमान्वितः साचीकृतः समेखलः सामवायिकः दृढ़ः चेति. 1la अट्ठा र ह जा इ हिं तथाहि-सुद्धा दुक्करणा विषमनिष्कभितकरूपा च पाश्विसमापर्यस्ता समविषमकृता विकीर्णा च पर्यवसाने चितिक्सिंयुक्ता संप्लुता तथारंभा विगतक्रम चललिगा वंचितिका चैकवाद्या चेत्यष्टादशजातिभिर्मण्डितम्; 12a च च्च उडु चाचपुटस्त्र्यस्रस्त्रिकलतालप्रवृत्तिहेतुः; चा च उ डु चचपुटश्चतुरस्रश्चतुःकलतालप्रवृत्तहेतुः, 12b छ प्पि य पु ते वि षे (?) धिजापुत्रः (?) कोपि मिश्र उभयतालप्रवृत्तिहेतुः; म ण हा रि चचपुटीदिस्त्रिप्रकारापि (?) मनोहरः; 13a इ य इत्यादि एतैश्चचपुटादिभिर्वाद्यतालविषयस्त्रिीभिरलंकृता. 14a ओ ण द्ध उ व ज्ज उ व णि य उ इत्थंभूतं यदवनद्धं वाद्यं तत्त्रिप्रकारं वणितं वाम ऊर्ध्व आलिंगकसंज्ञितं चेति. द्विश्रुतिकाः स्वरो जातो निषादो गंधारश्च त्रिभुवसमश्रुतिसंख्यया त्रिश्रुतिकरुषतो धैवतश्च जलि ( ? ) षिमसमसंख्यया चतुःश्रुतिका पहुपंचममध्यमाः. 16 च व ल हिं स्थितमुक्ताभिः; अद्ध हिं अर्धमुक्ताभिः कंपमानस्वरूपाभिः; मुक्कि य हिं वंशसुषिरसंधन्व