________________
सति कालिकेन गुण विशिष्टभेदोऽपि धर्तुं शक्यते । गन्ध विशिष्ट तद्भेदीयप्रतियोगितावच्छेदकताया गुणनिष्ठ साध्यतावच्छेदकताविशिष्टत्वात् । एवञ्च गुणनिष्ठ तत्प्रतियोगितावच्छेदकताया अपि गन्धनिष्ठ साध्यतावच्छेदकताविशिष्टत्वात् । यतो हुभयो र्गुणत्वात् स्व सामानाधिकरण्यमस्ति । अथ च स्व निरूपितसंसर्गतावच्छेदकतापर्याप्त्यधिकरणधर्मावच्छिन्न संसर्गताकत्वमपि वर्तते । अतः साध्यतावच्छेदकताया वैशिष्ट्यमेव समवायेन गन्धनिष्ठ एवं कालिकेन गुणनिष्ठयाऽवच्छेदकता तस्यामस्ति । अतः भवति समवायेन गन्धविशिष्टत्वे सति कालिकेन गुणविशिष्टाभावो लक्षणघटकः । तदभावाधिकरणीभूतजलहूदादिनिरूपितवृत्तितैव जन्यद्रव्यत्वे । वृत्तित्वाभावस्याभावादव्याप्तिः ।
શશીશાલા (૬૧) આમ લક્ષણનું સ્વરુપ આ પ્રમાણે થશે. સાધ્યતાવરચ્છેદકતાવિશિષ્ટાચાવચ્છેદકવાનિરુપિત પ્રતિયોગિતાકાભાવાધિકરણ નિરુપત વૃત્તિવાભાવો વ્યાતિઃ વૈશિષ્ટયં સ્વ સામાનાધિકરણ્ય
સ્વ નિરુપિત સંસતાવરચ્છેદકતા પ્રતિયોગિતાકાભાવાધિકરણ નિરુપિત સંસર્ગતાવચ્છેદકતા-
પર્યાધિકરણધમવચ્છિન્ન સંસર્ગાકવૈતદુભયસમ્બન્ધન. - આ પ્રમાણે લક્ષણ કરાયું હોવા છતાં પણ કાલિકેન ગબ્ધ વિશિષ્ટત્વે સતિ સમવાયેન ગુણ વિશિષ્ટને તાદાભ્યથી-સાધ્ય, જચંદ્રવ્યત્વ-હેતુ આ સ્થળે આવ્યાતિ આવશે. અહીં અભાવ-સમવાયેન ગબ્ધ વિશિષ્ટત્વેસતિ કાલિકેન ગુણ વિશિષ્ટ ન ભેદ લેવાશે.
સહેતુ નિરુપણ :- હેતુ-જચંદ્રવ્યત્વ છે તે નિત્ય દ્રવ્યોને છોડીને સર્વ જન્ય દ્રવ્યોમાં છે. જ્યારે સાધ્ય-સમવાયેલ ગુણ વિશિષ્ટ સર્વ દ્રવ્ય થશે જયારે કાલિકેન ગબ્ધ વિશિષ્ટ માત્ર જન્ય દ્રવ્ય થશે. હેતુ અને સાધ્યનું એકાધિકરણ બનતાં સહેતુ બનશે.
(૬૬)
