________________
૧૮૩
ચંચળબહેન જે જતા-આવતા રાહદારીઓ કે બસસ્ટોપ પર ઊભેલા માણસો દૂરથી વાંચી શકતા. એવા કેટલાયે માણસો આ કવિતા વાંચીને પોતાના જીવનમાં થયેલા પરિવર્તનનો એકરાર સ્વ. ટી. જી. શાહ અને સ્વ. ચંચળબહેન પાસે આવીને કરી ગયા હતા.
સ્વ. ચંચળબહેન અને સ્વ. ટી.જી. શાહના અંગત પરિચયમાં હું ૧૯૫૦માં આવ્યો હતો. માતાપિતા તુલ્ય એ વડીલોને હું બા અને બાપુજી કહીને બોલાવતો. પહેલવહેલો જયારે એમને ઘેર ગયો હતો ત્યારે ઘરમાં પ્રવેશતાં પહેલાં જ બૉર્ડ વંચાયું : “આ ઘરમાં ચા તથા બીડી-સિગારેટ પીવાની મનાઈ છે.” પોતાની આ સૂચનાનું તેઓ કડક પાલન કરતાં. પોતાને ઘેર આવેલા મહેમાનોને તેઓ ચા પિવડાવતાં નહિ, પરંતુ મારા અનેક સ્વાનુભવની વાત છે કે બા અને બાપુજીનું આતિથ્ય એટલું ઉષ્માસભર રહેતું અને દૂધ-દહીંની અને બીજી એટલી બધી સરસ વિવિધ વાનગીઓ મહેમાનોને ધરવામાં આવતી, કે ચાનું સહજ વિસ્મરણ થઈ જતું.
ટી. જી. શાહ અને ચંચળબહેનનું ઘર એટલે જાણે કાયમનું અતિથિગૃહ. ચાર માળ સુધી ભાડે આપેલા મકાનમાં પોતે પાંચમે માળે રહે. એમનું ઘર બહુ વિશાળ નહિ, પણ હૃદયની વિશાળતા એટલી કે કોઈની રહેવાખાવાપીવાની તકલીફની વાત જાણે કે તરત પોતાને ઘરે આગ્રહપૂર્વક રહેવા માટે બોલાવે. બારેમાસ એમને ઘરે મહેમાનો હોય. પૂરા વાત્સલ્યભાવથી સદાય હસતે ચહેરે તેઓ મહેમાનોની સરભરા કરતાં હોય.
ચંચળબહેન અને ટી. જી. શાહનો અમારા ઉપર અનહદ ઉપકાર હતો. ઈ. સ. ૧૯૫૩માં લગ્ન થયા પછી અમને જ્યારે રહેવા માટે ઘરની તકલીફ હતી ત્યારે એ અરસામાં ચંચળબહેન અને ટી. જી. શાહ પોતાના દીકરીજમાઈ કંચનબહેન તથા ઓલિવરભાઈને મળવા આફ્રિકા જવાના હતાં. અમારી તકલીફની વાત જાણી એમણે પોતાનું ઘર છ મહિના માટે અમને રહેવા આપ્યું હતું. રહેવા ઘર તો આપ્યું, પણ વિશેષતા તો એ હતી કે ઘરનાં બધાં જ કબાટોની ચાવીઓ અમને સોંપી હતી. અને એમાંથી જે કોઈ વસ્તુ વાપરવી હોય તે માટે બધી જ છૂટ આપી હતી. સામેથી પોતાના ઘરે રહેવા બોલાવીને એમણે અમારામાં જે વિશ્વાસ મૂક્યો તેથી અમે આનંદાશ્ચર્ય અનુભવ્યું. પરંતુ વાત એટલેથી ન અટકી. સ્વ. ટી. જી. શાહ મને પોતાની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org