Page Text
________________
જ્ઞાન અધ્યયન
૯૨૫
૯૬. મન:પર્યવજ્ઞાનનું લક્ષણ :
મન:પર્યવજ્ઞાન બધા જીવોનાં મનમાં વિચારેલ અર્થને પ્રકટ કરનાર છે અને મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં સીમિત તથા ચારિત્રયુક્ત સાધુનાં ક્ષયોપશમ ગુણથી ઉત્પન્ન થનાર છે.
९६. मणपज्जवनाणस्स लक्खणं
मणपज्जवणाणं पुण, जणमणपरिचिंतियत्थपागडणं । माणुसखेत्तणिबद्धं, गुणपच्चइयं चरित्तवओ ॥५५॥
- નિં. કુ. ૨૮ ९७. मणपज्जवनाणस्स भेया
तं च दुविहं उप्पज्जइ, तं जहा૨. ૩ ૨, ૨. વિરમ |
- નં. સુ. રૂ ૬ (૩). ९८, मणपज्जवणाणस्स सामित्त परूवणंप. से कि तं मणपज्जवनाणं ?
मणपज्जवनाणे णं भंते ! किं मणुस्साणं उप्पज्जइ,
अमणुस्साणं उप्पज्जइ ? . યમી ! મસ્સામાં, જો મજુસ્સાvi |
૯૭. મન: પર્યવજ્ઞાનનો ભેદ :
તે (મનઃ પર્યવજ્ઞાન) બે પ્રકારનાં કહ્યા છે, જેમકે - ૧. જુમતિ, ૨. વિપુલમતિ.
प. जइ मणुस्साणं-किं सम्मुच्छिममणुस्साणं, गब्भवक्कं
तिय मणुस्साणं?
गोयमा ! णो सम्मुच्छिममणुस्साणं, गब्भवतिय
मणुस्साणं उप्पज्जइ। प. जइ गब्भवक्कंतिय-मणुस्साणं
किं कम्मभूमिअ-गब्भवक्कंतिय मणुस्साणं ? अकम्मभूमिअ-गब्भवक्कंतिय-मणुस्साणं ? अंतरदीवग-गब्भवक्कंतिय-मणुस्साणं ? गोयमा ! कम्मभूमिअ- गब्भवक्वंतिय-मणुस्साणं, णो अकम्मभूमिअ - गब्भवक्कंतिय - मणुस्साणं, णो अंतरदीवग- गब्भवतिय मणुस्साणं ।
૯૮, મન:પર્યવજ્ઞાનનાં સ્વામિત્વનું પ્રરુપણ : પ્ર. ભંતે ! મન:પર્યવજ્ઞાનનું શું સ્વરૂપ છે ?
ભંતે ! તે મન:પર્યવજ્ઞાન મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય
છે કે અમનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય છે ? ઉ. ગૌતમ ! (મન:પર્યવજ્ઞાન) મનુષ્યોને જ ઉત્પન્ન
થાય છે, અમનુષ્યોને થતું નથી. પ્ર. જો મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય છે તો શું સમ્મચ્છિમ
મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય છે કે ગર્ભ વ્યુત્ક્રાન્તિક
મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય છે ? ઉ. ગૌતમ! સમૂચ્છિમ મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થતું નથી.
પરંતુ ગર્ભ વ્યુત્કાન્તિક મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થાય છે. પ્ર. જો ગર્ભજ મનુષ્યોને જ મનઃ પર્યવશાન થાય છે તો
શું કર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને થાય છે ? અકર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને થાય છે ? કે અન્તરદ્વીપજ ગર્ભજ મનુષ્યોને થાય છે ? ગૌતમ ! કર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને જ મન:પર્યવજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે. અકર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને ઉત્પન્ન થતું નથી. અંતર દ્વીપજ ગર્ભજ
મનુષ્યોને પણ ઉત્પન્ન થતું નથી. પ્ર. જો કર્મભૂમિજ મનુષ્યોને જ મનઃ પર્યવજ્ઞાન ઉત્પન્ન
થાય છે તો - શું સંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા કર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને થાય છે ? કે અસંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા કર્મભૂમિજ ગર્ભજ મનુષ્યોને થાય છે ?
_ઉ
ગાંડ, I
जइ कम्मभूमिअ-गब्भवक्कंतिय-मणुस्साणं,
किं संखेज्जवासाउय-कम्मभूमिअ-गब्भवक्कंतियमणुस्साणं, असंखेज्जवासाउय-कम्मभूमिअ-गब्भवक्वंतियमणुस्साणं?
૨. () ટા. મ. ૨, ૩. ?, મુ. ૬ /૧૬
(૬) રાય, મુ. ૨૪? Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001949 |
| Book Title | Dravyanuyoga Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Agam Anuyog Prakashan |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 824 |
| Language | Prakrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, Metaphysics, & agam_related_other_literature |
| File Size | 20 MB |