SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 97
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ७८ द्वितीयः पादः गर्ते डः॥ ३५॥ गर्तशब्दे संयुक्तस्य डो भवति । टापवादः । गड्डो । गड्डा । गर्त शव्दमें संयुक्त व्यंजनका ड होता है । (तं का) ट होता है (सूत्र २.३० देखिए नियमका अपवाद प्रस्तुत नियम है । उदा० ---- गड्डो, गड्डा । संमर्द वितर्दिविच्छदच्छर्दिकपदमर्दिते देस्य ॥ ३६॥ एषु दस्य डत्वं भवति । संमड्डो। विअड्डी । विच्छड्डो। छड्डइ । छड्डी । कवड्डो । मड्डिओ । संमड्डिओ। संमर्द, विदि, विच्छर्द, छदि, कपर्द, और मदित शब्दों में र्द का ह होता है । उदा०-संमड्डो संमड्डिओ। ___गर्दभे वा ॥ ३७॥ गर्दभे र्दस्य डो वा भवति । गड्डहो गद्दहो । गर्दभ शब्दमें र्द का ड विकल्प से होता हैं । उदा०-गडडहो गद्दहो । कन्द रिकाभिन्दिपाले ण्डः ॥ ३८॥ अनयोः संयुक्तस्य ण्डो भवति : कण्डलिआ। भिण्डिवालो। कन्दरिका और भिन्दिपाल इन दो शब्दों में, संयुक्त व्यंजनका ण्ड होता हैं । उदा०-कण्डलिआ, भिण्डिवालो । ___स्तब्धे ठढौ ।। ३६ ॥ स्तब्धे युक्तयोर्यथा मं ठढौ भवतः ! ठड्ढो। स्तब्ध शब्द में संयुक्त व्यञ्जनों के यथाक्रम ठ और ढ होते हैं। उदा.---- ठड्ढो । दग्धविदग्धवृद्धवृद्ध दः॥ ४० ॥ एषु संयुक्तस्य ढो भवति । दड्ढो विअड्ढो । वुड्ढा । वुड्ढो । क्वचिन्न भवति । विद्धकइनिरूविअं। दग्ध, विदग्ध, वृद्धि, और वुद्ध शब्दो में संयुक्त व्यंजन का ढ होता है। उदा:-- दढो 'बुड्ढो । क्वचित् (ऐप्ता ढ) नहीं होता है । उदा० ---विद्ध विरं । श्रद्धद्धिमूर्धाधन्ते वा ॥ ४१ ।। एषु अन्ते वर्तमानस्य संयुक्तस्य ढो वा भवति । सड्ढा सद्धा। इड्ढी रिद्वी। मुण्ढा मुद्धा । अड्ढं अद्ध । १. छड्डधातु मुच् धातुका आदेश हैं (सूत्र ४९१ देखिए)। २. संमदित। ३. वृद्ध-कवि ( पि )-निरूपितम् । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001871
Book TitlePrakrit Vyakarana
Original Sutra AuthorHemchandracharya
AuthorK V Apte
PublisherChaukhamba Vidyabhavan
Publication Year1996
Total Pages462
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Grammar, P000, & P050
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy