Page Text
________________
प्राकृतव्याकरणे
भिस् ( आगे होने पर ) : - - राईहि । भ्यस् ( आगे होने पर ) : - राईहि राईतो । आम् ( आगे होने पर ) :- राईण । सुप् ( आगे होने पर ) :-- राईसु । ( विकल्प -- ) पक्ष में : रायाणेहि, इत्यादि आजस्य टाङसिङस्सु सणाणोष्वण ॥
५५ ॥
रामन् शब्दसम्बन्धिन आज इत्यवयवस्य टाङसिङस्सु णा णो इत्यादेशापन्नेषु परेषु अण् वा भवति । रण्णा राइना कयं । रण्णो राइणो आगओ धणं वा | टाङसिङस्स्विति किम् । रायानो चिट्ठन्ति पेच्छ वा । सणाणोष्विति किम् । राएण | रायाओ । रायस्स ।
णा और णो ऐसे आदेश जिनको प्राप्त हुए हैं ऐसे टा, ङसि और ङस् ये प्रत्यय आगे होने पर, राजन् शब्द से सम्बन्धित होने वाले 'आज' अवयव का अण् विकल्प से होता है । उदा०-- रण्णा ..धणं वा । टा, ङसि और ङस् प्रत्यय आगे होने पर ऐसा क्यों कहा है ? ( कारण ये प्रत्यय आगे न होने उदा०-- -) रायाणी... • पेच्छ बा । णा और णो ऐसे हुए हैं ऐसा क्यों कहा है ? ( कारण ये आदेश न हों, तो अण् नहीं होता है । ) राएण
पर,
अण् नहीं होता है ।
आदेश जिनको प्राप्त
उदा०
'रायस्स ।
पुंस्यन आणो राजवच्च ॥ ५६ ॥
पुंलिङ्गे वर्तमानस्यान्नन्तस्य स्थाने आण इत्यादेशो वा भवति । पक्षे । यथा - दर्शनं राजवत् कार्यं भवति । आणादेशे च अतः सेर्डोः ( ३.२ ) इत्यादयः प्रवर्तन्ते । पक्षे तु राज्ञः जस्-शस् - ङसिङसां णो ( ३.३० ), टोणा ( ३.२४ ) इणममामा ( ३५३ ) इति प्रवर्तन्ते । अप्पाणो अप्पाणा अप्पाण अप्पाणे | अप्पाणेण अप्पाणेहि । अप्पानाओ अप्पाणासंतो । अप्पाणस्स अप्पाणाण । अप्पाणम्मि अप्पाणेसु । अप्पाण - कथं । पक्षे राजवत् । अप्पा अप्पो । हे अप्पा हे अप्प | अपाणो चिट्ठन्ति । अप्पाणो पेच्छ । अपणा अप्पेहि । अप्पाण्णो अपाओ अप्पा अप्पाहि अप्पार्हितो अप्पा | अप्पासुंतो । अप्पणो धणं । अप्पाणं । अप्पे अप्पे | रायाणो रायाणा । रायाणं रायाणे । रायाणेण रायाणेहिं । रायाणाहितो । रायाणस्स रायाणाणं । रायाणम्मि रायाणेसु ! पक्षे । राया इत्यादि ॥ एवम् जुवाणो । जुवाण-जणो । जुआ ॥ बम्हाणो' बम्हा : 'अद्वाणो अद्धा ॥ उक्षन् उच्छाणो उच्छा । 'गावाणो गावा ।
१. आत्मन् । ३. क्रम से: - - युवन् । युवन् + जन । युवन् । ५. अध्वन् ।
६. ग्रावन् ।
Jain Education International
२. आत्मन् +- कृत ।
१४३
For Private & Personal Use Only
४. ब्रह्मन् ।
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001871 |
| Book Title | Prakrit Vyakarana |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | K V Apte |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 462 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Grammar, P000, & P050 |
| File Size | 22 MB |