Page Text
________________
११०
द्वितीयः पादः
संस्कृतवदेव सिद्धः । जेठ'यरो। कणिठ्यरो।
'भावे त्वतल' इत्यादि सूत्र से कहे हुए त्व इत्यादि ( प्रत्ययों ) के आगे वही त्व इत्यादि प्रत्यय विकल्पसे स्वार्थे प्रत्यय इस स्वरूप में आते हैं। उदा.-मृदुकत्वेन मउअत्तयाइ । आतिशयित्व का आतिशयिकत्व दिखानेवाला प्रत्यय संस्कृत के समान ही सिद्ध होता है । उदा०...जेट्टयरो, कपिट्टयरो।
विद्युत्पत्रपीतान्धाल्लः ।। १७३ ॥ एभ्यः स्वार्थे लो वा भवति । विज्जुला । पत्तलं । पोवलं पीअलं अंधलो। पक्षे। विज्जू । पत्तं । पीअं। अंधो। कथं जमलं। यमलमिति संस्कृतशब्दाद् भविष्यति।
विद्युत्, पत्र, पीत और अन्ध थब्दों के आगे ल ऐसा स्वार्थे प्रत्यय विकल्प से आता है। उदा०...विज्जुला ... 'अंधलो । ( विकल्प... ) पक्षमें...विज्जू "बंधो । (प्रश्न" } जमल रूप कैसे होता है ? (उत्तर") वह रूप संस्कृत यमल शब्दसे होगा।
गोणादयः ॥ १७४ ॥ गोणादयः शब्दाः अनुक्तप्रकृतिप्रत्ययलोपागमवर्णविकारा बहुलं निपात्यन्ते । गौः गोणो गावी । गावः गावीआ । बलोवर्दः बइल्लो। आपः । माऊ । पश्चपश्चाशत् पञ्चावण्णा पणपन्ना। त्रिपञ्चाशत् तेवण्णा। त्रिचत्वारिंशत् ते आलीसा। व्युत्सर्गः बि उसग्गो। व्युत्सर्जनम् वोसिरणं। बहिमैथुनं वा बहिद्धा । कार्यम् णमुक्कसि। क्वभित् कत्थइ । उद्वहति मुव्वहइ। अपस्मारः वम्हलो। उत्पलं कन्दुटे । धिक् धिक् छि छि धिद्धि । धिगस्तु धिरत्यु । प्रतिस्पर्धा पडिसिद्धी पाडिसिद्धी । स्थासकः । चंचिकं । निलयः निहेलणं । मधवान् मघोणो। साक्षो सक्खिणो। जन्म जम्मणं । महान् महन्तो। भवान् भवन्तो। आशी: आसीसा । क्वचित् हस्य हुभौ । बृहत्तरम् वड्डयरं। हिमोरः भिमोरो । ल्कस्य डः । क्षुल्लकः खड्डओ। घोषाणामग्रे तनो गायनः धायणो। वरः वढो। ककुदम् ककूधं । अकाण्डम् अत्थक्कं । लज्जावतो लज्जालुइणी। कुतूहलम् कुडडं। चूतः मायंदो। माकन्द शब्दः संस्कृतेपीत्यन्ये । विष्णुः भट्टिओ। श्मशानम् करसी। असुराः अगया। खेलम् खेडडं। पौष्पं रमः तिगिच्छि। दिनम् अल्लं । समर्थः पक्कलो। पण्डकः णेलच्छो । कासः पलही। बली उज्जल्लो । ताम्बूलम् झसुरं। पंश्चली छिछई। शाखा साहुली । इत्यादि । वाधिकारात् पक्षे यथादर्शनं गउओ इत्याद्यपि भवति । गोला १. क्रमसे । ज्येष्ठतरः । कनिष्ठतरः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only For Priv
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001871 |
| Book Title | Prakrit Vyakarana |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | K V Apte |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1996 |
| Total Pages | 462 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Grammar, P000, & P050 |
| File Size | 22 MB |